ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Η αναγκαιότητα του ελεύθερου χρόνου σήμερα

Στη σύγχρονη εποχή , ο ελεύθερος χρόνος όχι μόνο προβάλλει ως αδήριτη ανάγκη του ανθρώπου αλλά κι απαιτείται διαρκώς αύξηση της διάρκειάς του . Υπαίτιοι γι’ αυτό είναι :

Ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας των σύγχρονων κοινωνιών σε κάθε επίπεδο και η ανάγκη πολλαπλών αλληλοσυγκρουόμενων ρόλων .

Η εντατικοποίηση της εργασίας , οι υπερωρίες , οι άσχημες συνθήκες εργασίας , τα κοπιαστικά επαγγέλματα που καταπονούν ψυχοσωματικά τους εργαζομένους κι επιβάλλουν περισσότερο χρόνο ξεκούρασης .

Η εξειδίκευση που ενισχύει τη μονομέρεια και συρρικνώνει τις δημιουργικές ικανότητες των εργαζομένων , επιβάλλει την ανάγκη αποφόρτισης αλλά και της «δια βίου παιδείας» , προκειμένου να αποκαθίσταται η ψυχοσωματική τους υγεία και ισορροπία.

Οι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της εποχής σε συνδυασμό με το χαμηλό εισόδημα οδηγεί σε δεύτερη απασχόληση ή υπερεργασία , με αποτέλεσμα να φθείρονται οι δυνάμεις του εργαζομένου και να κρίνεται αναγκαία η εξεύρεση ελεύθερου χρόνου .  

Ο γρήγορος ρυθμός ζωής , το έντονο άγχος αλλά και η ανία και η μοναξιά που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος των μεγαλουπόλεων αναζητούν διέξοδο στον ελεύθερο χρόνο .

Η επιθυμία του ατόμου για ψυχαγωγία , εκτόνωση αλλά και για άθληση ή για επαφή με τη φύση .

Η υλικοευδαιμονιστική αντίληψη ζωής που εξωθεί στον καταναλωτισμό , τη θεοποίηση του χρήματος , την απομάκρυνση από πνευματικά αγαθά , αλλά κυρίως τον ελεύθερο χρόνο .

Ο τεχνοκρατισμός , που επιφέρει συρρίκνωση του συναισθήματος και κοινωνική αλλοτρίωση , γίνεται τελικά υποφερτός με την ύπαρξη ελεύθερου χρόνου.

 

Ο ελεύθερος χρόνος των νέων

Γνωρίζουμε ότι μια μερίδα νέων διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους στην τηλεθέαση , στα ηλεκτρονικά παιχνίδια , στο διαδίκτυο και τους Η\Υ , στη μουσική , στη διασκέδαση , στην ανάγνωση βιβλίων και περιοδικών , στον αθλητισμό , στις βόλτες με τους φίλους κ.α. Εξίσου γνωστό είναι ότι οι νέοι αποτελούν κυρίαρχο στόχο των εμπορικών εταιρειών και της βιομηχανίας του θεάματος. Η μάλλον χαμηλή κοινωνική τους θέση λόγω της ανεργίας , οι αβεβαιότητες και οι ανασφάλειές τους για το μέλλον που πιθανόν διαγράφεται δυσοίωνο , τα επιβαλλόμενα μυθοποιημένα πρότυπα , η αποστροφή σε κάθε συλλογική δραστηριότητα , η απομάκρυνση από την πολιτική τούς στρέφουν όμως σ’  έναν άκρατο καταναλωτισμό και σε μορφές διασκέδασης που στηρίζονται στην εκτόνωση και τη μοναχικότητα , με την ψευδαίσθηση ότι έτσι καλύπτουν τις προσωπικές , πνευματικές και ψυχολογικές ανάγκες τους . Τα αίτια για τα οποία οι νέοι δεν αξιοποιούν ορθά τον ελεύθερο χρόνο τους σταχυολογούνται στα ακόλουθα :

Η ανεπαρκής παιδεία , απομακρυσμένη από την ανθρωποπλασία , τη σφαιρική ανάπτυξη του ατόμου : Το παρόν σχολείο δε βοηθά τους νέους να συνειδητοποιήσουν την αξία της γνήσιας ψυχαγωγίας και να αποφύγουν ψυχοκτόνες δραστηριότητες ούτε παρέχει κατάλληλα ερεθίσματα για γόνιμη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου . Η πολιτεία , επίσης , με την ανεπαρκή υποδομή και την έλλειψη θελκτικών προτάσεων δεν οδηγεί το μαθητή στη γόνιμη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου , αλλά κυρίως με την υπερεντατικοποίηση της σχολικής ζωής για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επιφέρει τη συρρίκνωση και την απουσία του ελεύθερου χρόνου.

Η ανεργία , η αναξιοκρατία και οι αδικίες δημιουργούν την ανάγκη εκτόνωσης και κυρίως αντικοινωνική συμπεριφορά .

Η ζωή στις μεγαλουπόλεις έχει ως συνέπεια την απώλεια χώρου για εκτόνωση και την απουσία υγιών ανθρώπινων σχέσεων .

Η οικογένεια έχει απολέσει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα. Το σπίτι , από εστία θαλπωρής έχει μεταβληθεί σε» κέντρο διερχομένων » , ο διάλογος συρρικνώνεται , η αληθινή και ουσιαστική επικοινωνία των μελών χάνεται. Συχνά, μάλιστα οι γονείς λειτουργούν ως αρνητικά πρότυπα για τα παιδιά τους , αντί να τους παρέχουν υγιή παραδείγματα .

Ο τρόπος ψυχαγωγίας των νέων αντανακλά το πολιτισμικό επίπεδο και τις δυνατότητες που παρέχει η κοινωνία. Είναι αναμενόμενο , λόγου χάρη , ότι οι μαζοποιημένες κοινωνίες προωθούν μαζικούς τρόπους διασκέδασης .

Ο ελεύθερος χρόνος έχει κυριαρχηθεί από την καλούμενη « βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου » που μεταβάλλει το νεαρό άτομο σε παθητικό κι άκριτο δέκτη των προσφερόμενων απολαύσεων. Παράλληλα , τα προβαλλόμενα πρότυπα από τα ΜΜΕ , σε συνδυασμό με τα « ευτελή » θεάματα οδηγούν στην παθητικοποίηση , στην ακρισία , στο να γίνουν οι νέοι ευάλωτοι κι επιρρεπείς στις ξένες επιδράσεις , να απομακρυνθούν από τα ηθικά πρότυπα και να καταλήξουν να αγνοούν ή να διαστρεβλώνουν το αληθινό περιεχόμενο της ψυχαγωγίας.

Οι χώροι διασκέδασης των νέων χαρακτηρίζονται από πανομοιοτυπία . Κάτω από εκκωφαντικούς θορύβους οι νέοι απομακρύνονται από τους φίλους , δεν επικοινωνούν πραγματικά , οδηγούνται σε παθητικότητα , εξουθενώνονται σωματικά και ψυχικά. Αλλά και στις υπόλοιπες ενασχολήσεις κατά τον ελεύθερο χρόνο απουσιάζει ο αυθορμητισμός , η φαντασία . Οι νέοι βιώνουν την ανία , την πλήξη.

Ευθύνες αναλογούν και στους πνευματικούς ανθρώπους , οι οποίοι συνήθως εκδηλώνουν αδιαφορία και δεν προσπαθούν να διαφωτίσουν , να συμπαρασταθούν και να παρέχουν κίνητρα στους νέους για δημιουργική ενασχόληση.

Η κρίση αξιών , όπως και η λανθασμένη ιεράρχηση προτεραιοτήτων .

Ο καταναλωτισμός , με τη συνακόλουθη απομάκρυνση από τα πνευματικά αγαθά .

Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής , με τις εξωφρενικές απαιτήσεις και το λιγοστό χρόνο για εκτόνωση.