ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ

ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ

 

Κατά την μετατροπή ευθέος λόγου σε πλάγιου

• οι κύριες προτάσεις κρίσεως ( με οριστική ) μετατρέπονται σε ειδικό απαρέμφατο ή σε κατηγορηματική μετοχή

• οι κύριες προτάσεις επιθυμίας ( με προστακτική ή υποτακτική ) μετατρέπονται σε τελικό απαρέμφατο ή σε βουλητική πρόταση

ΠΡΟΣΟΧΗ : Το ρήμα « ubeo » συντάσσεται μόνο με τελικό απαρέμφατο

• Οι ευθείες ερωτήσεις ολικής ή μερικής άγνοιας μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτήσεις ολικής ή μερικής άγνοιας .

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα εξής σημεία :

• Το απαρέμφατο ή η μετοχή ενεστώτα ύστερα από ρήμα αρκτικού χρόνου ισοδυναμεί με ενεστώτα ενώ

• το απαρέμφατο ή η μετοχή ενεστώτα ύστερα από ρήμα ιστορικού χρόνου ισοδυναμεί με παρατατικό

• το απαρέμφατο ή η μετοχή παρακειμένου ύστερα από ρήμα αρκτικού χρόνου ισοδυναμεί με αόριστο (παρακείμενο) ενώ

• το απαρέμφατο ή η μετοχή παρακειμένου ύστερα από ρήμα ιστορικού χρόνου ισοδυναμεί με υπερσυντέλικο

• το ειδικό απαρέμφατο δέχεται υποκείμενο σε αιτιατική πάντοτε ( λατινισμός ) εκτός των εξαιρέσεων .

Οι βουλητικές προτάσεις εισάγονται με το ut ή με το ne και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού .

• Οι πλάγιες ερωτήσεις εκφέρονται με υποτακτική , η οποία ακολουθεί την ακολουθία των χρόνων για την εισαγωγή τους ( βλέπε στις πλάγιες ερωτήσεις)

1. Arria respondebat : “ Bene puer quievt, libenter cibum sumpsit ” ( μάθημα 23)

Arria respondebat

Arria respondebat bene puerum quievisse, libenter cibum ( puerum ) sumpsisse.

κύρια πρόταση κρίσεως → σε ειδικό απαρέμφατο

2. tum Ennius inquit : « Quid ( dicis )? » ( μάθημα 24)

Ennius Nasicam interrogavit

Ennius Nasicam interroqavit quid ille diceret.

ευθεία ερώτηση → σε πλάγια ερώτηση

Το ρήμα εξάρτησης « interrogavit » : παρακείμενος με σημασία αορίστου είναι χρόνου ιστορικού γι’ αυτό η πλάγια ερωτηματική πρόταση εκφέρεται με υποτακτική ( όπως πάντα ) παρατατικού (« diceret ») , προκειμένου να δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν .

3. Tum Ennius inquit : “ Ego non cognosco vocem tuam? ” ( μάθημα 24)

Ennius Nasicam interrogavit

Ennius Nasicam interrogavit num ipse non cognosceret vocem illius ή Ennius Nasicam interrogavit non cognosceretne ipse vocem illius .

ευθεία ερώτηση → σε πλάγια ερώτηση

Το ρήμα εξάρτησης « interrogavit » : παρακείμενος με σημασία αορίστου είναι χρόνου ιστορικού γι’ αυτό , η πλάγια ερωτηματική πρόταση εκφέρεται με υποτακτική ( όπως πάντα ) παρατατικού ( «cognosceret » ) προκειμένου να δηλώσει το σύγχρονο στο παρελθόν .

4. Visne scire quid nasica responderit? ( μάθημα 24)

Rogat

Rogo

Rogat nun scire velit quid Nasica responderit ή Rogat velinte scire quid nasica responderirt.

Rogo num scire velis quid Nasica responderit

ευθεία ερώτηση → σε πλάγια ερώτηση

Τα ρήματα εξάρτησης ( « rogat » - “ rogo ” : ενεστώτας ) είναι αρκτικού χρόνου γι αυτό οι πλάγιες ερωτήσεις εκφέρονται με υποτακτική ( όπως πάντοτε ) ενεστώτα ( “ velit ” – “ velis ” ) προκειμένου να δηλώσουν το σύγχρονο παρόν .

5. “ Homo es impudens ” ( μάθημα 24)

Nasica respondit

Nasica respondit eum ( ή : illum ) hominem impudentem esse . κύρια πρόταση κρίσεως → σε ειδικό απαρέμφατο

6. “ Interrogo vos ” inquit “ quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore. (μάθημα 25)

Cato inquit

Cato inquit se interrogare illos quando eam ficum decerptam esse putarent ex arbore .

κύρια πρόταση κρίσεως → σε ειδικό απαρέμφατο

7. “ Itaque cavete periculum, patriam. Opibus urbis nolite confidere . Fiduciam quaenimia vobis est, deponite ”. ( μάθημα 25 )

Moneo vos

Cato patris monuit

Moneo vos ut caveatis periculum, ut tutemini patriam , ne opibus urbis confidatis , ut fiduciam , quae nimia vobis sit , deponatis .

Cato patres monuit ut caverent periculum, ut tutarentur patriam , ne opibus urbis confinderent, ut fiduciam, quae nimia illis esset, deponerent.

κύρια πρόταση επιθυμίας → σε βουλητική πρόταση

Το ρήμα εξάρτησης στην πρώτη περίπτωση ήταν αρκτικού χρόνου ( “ moneo ”: ενεστώτας ) γι αυτό , οι βουλητικές προτάσεις εκφέρονται με υποτακτική ( όπως πάντοτε ) ενεστώτα ( “ caveatis ” – tutemini – confidatis – deponatis ), προκειμένου να δηλώσουν το σύγχρονο παρόν .

Το ρήμα εξάρτησης στη δεύτερη περίπτωση ήταν αορίστου χρόνου ( monuit : παρακείμενος με σημασία αορίστου ) γι αυτό , οι βουλητικές προτάσεις εκφέρονται με υποτακτική ( όπως πάντοτε ) παρατατικού ( caverent – tutarentur – confiderent – deponerent ) , προκειμένου να δηλώσουν το σύγχρονο στο παρελθόν .

ΠΡΟΣΟΧΗ : 1. Η βουλητική πρόταση “ ne opibus …. confidatis ” ή η αντίστοιχή της “ ne opibus … confiderent ” εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο “ ne ” , επειδή είναι αποφατική ( αρνητική ) (nolite + απαρέμφατο ενεστώτα → απαγόρευση )

2. Η αναφορική πρόταση “ quae … est ” στη μετατροπή του ευθέος λόγου σε πλάγιο, αλλάζει την έγκλισή της ( “ est ” οριστική ενεστώτα ) σε υποτακτική στα πλαίσια του πλάγιου λόγου ενεστώτα ( “ sit ” ή παρατατικού ( “ esset ” ) σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων .

1. Manius Curius protinus dixit : “ Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis ministri , narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem ”

κύρια πρόταση → σε ειδικό απαρέμφατο

2. Tum Caecilia puellae dixit : “ ego libenter tibi mea sede cedo ” ( μάθημα 38)

Caecilia puellae dixit

Caecilia puellae dixit se libenter illi sua sede cedere.

κύρια πρόταση κρίσεως → σε ειδικό απαρέμφατο

Προσοχή στο λατινισμό του ειδικού απαρεμφάτου

3. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris , quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. ( μάθημα 41 )

Is dixit

Is dixit illum , proinde quasi cum matre Evandri tunc loqueretur, sermone abhinc multis annis iam pbsoleto uti, quod neminem scire atque intellegere vellet, quae diceret.

κύρια πρόταση κρίσεως → σε ειδικό απαρέμφατο

Η αιτιολογική πρόταση “ quod neminem … vis ” εκφέρεται στον πλάγιο λόγο με υποτακτική, για να δηλωθεί η υποκειμενική αιτιολογία, χρόνου παρατατικού ( “ vellet ” ) , επειδή εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου ( “ dixit ”: παρακείμενος με σημασία αορίστου ) και δηλώνει το σύγχρονο παρελθόν . Όμοια και η υποθετική παραβολική « proinde …. locuaris » και η πλάγια ερωτηματική πρόταση « quae dicas » ( μπορεί να θεωρηθεί και δευτερεύουσα αναφορική πρόταση ) μετατρέπουν τον χρόνο εκφοράς τους από ενεστώτα ( “ locuaris ” – “ dicas ” ) στον ευθύ λόγο σε παρατατικό ( “ loqueretur ” – “ diceret ” ) στον πλάγιο λόγο, λόγω της εξάρτησης από το ρήμα ιστορικού χρόνου ( “dixit ” ) .

4. Quim homo inepte, taces ? ( μάθημα 41 )

Nescio

Nescio, homo inepte, quin taeas.

ευθεία ερώτηση → σε πλάγια ερώτηση

Το ρήμα εξάρτησης ( “ nescio ” : ενεστώτας ) είναι αρκτικού χρόνου , γι αυτό η πλάγια ερώτηση εκφέρεται με υποτακτική ( όπως πάντοτε ) χρόνου ενεστώτα ( “ taceas ” ) προκειμένου να δηλώσει το σύγχρονο στο παρόν . Η δευτερεύουσα πρόταση εισάγεται με το επίρρημα “ quin ” , επειδή το ρήματ της κύριας πρότασης ( “ nescio ” ) είναι αρνητική έκφραση .

5. Sic ergo vive ( μάθημα 41)

Ille adhortatur virum

Ille adhortatur virum ut sic vivat

κύρια πρόταση επιθυμίας → σε βουλητική πρόταση

Το ρήμα εξάρτησης ( “ adhortatur ” : ενεστώτας ) είναι αρκτικού χρόνου γι αυτό η βουλητική πρόταση εκφέρεται με υποτακτική ( όπως πάντοτε ) ενεστώτα ( “ vitat ” ) προκειμένου να δηλώσει το σύγχρονο στο παρόν .

Το ρήμα εξάρτησης στη δεύτερη περίπτωση ήταν αορίστου χρόνου ( monuit : παρακείμενος με σημασία αορίστου ) γι αυτό , οι βουλητικές προτάσεις εκφέρονται με υποτακτική ( όπως πάντοτε ) παρατατικού ( caverent – tutarentur – confiderent – deponerent ) , προκειμένου να δηλώσουν το σύγχρονο στο παρελθόν .

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Η υποτακτική που εμφανίζεται στις αιτιολογικές προτάσεις στα πλαίσια του πλαγίου λόγου δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία , αυτό είναι φυσικό , εφόσον στον πλάγιο λόγο μεταφέρονται έμμεσα όλα όσα ειπώθηκαν , χάνουν τον χαρακτήρα πραγματικού και του βέβαιου και υποπίπτουν στον χαρακτήρα του πιθανού και του υποκειμενικού .

 

 

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ

Κατά την μετατροπή πλαγίου λόγου σε ευθύ τα ειδικά απαρέμφατα και οι κατηγορηματικές μετοχές μετατρέπονται σε κύριες προτάσεις κρίσεως με οριστική .

Τα τελικά απαρέμφατα και οι βουλητικές προτάσεις σε κύριες προτάσεις επιθυμίας με :

- προστακτική ή με

- προτρεπτική υποτακτική ή με

- αποτρεπτική υποτακτική ή με

- απαγόρευση

Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις μετατρέπονται σε ευθείες ερωτήσεις με :

- οριστική ( πραγματικό )

- υποτακτική ( απορηματική )

1. Marito persaepe interrogabat : “ Quid agit puer ?” (Μ.23)

Πλάγια ερώτηση → σε ευθεία ερώτηση

Σε ευθεία ερώτηση χρησιμοποιούμε οριστική ενεστώτα (« agit » )

Η υποτακτική παρατατικού ( « ageret » ) που υπήρχε στην πλάγια ερωτηματική πρόταση δικαιολογούνταν εξαιτίας της εξάρτησής της από την μετοχή « interroganti » , η οποία εξαρτιόταν από ρήμα ιστορικού χρόνου ( «respondebat » παρατατικός ) και δήλωνε το σύγχρονο στο παρελθόν.

2. Arria milites orabat, ut simul imponeretur (μάθημα 23)

Arria milites orabat : “ Simul imponar”

Βουλητική πρόταση → σε κύρια πρόταση επιθυμίας : προτρεπτική υποτακτική

Επειδή δεν υπάρχει τύπος της πορστακτικής για το α’ ενικό πρόσωπο χρησιμοποιούμε την υποτακτική (προτρεπτική υποτακτική ) ή Arria milites orabat : « Milites imponite me simul »

Βουλητική πρόταση → σε κύρια πρόταση επιθυμίας : προστακτική

Στην πρόταση αυτή έχουμε ενεργητική σύνταξη αφού δηλώνεται το υποκείμενο που θα ενεργήσει .

3. Cum ei ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse , Nasica sensit illam

domini iussu et illum esse (μάθημα 24)

Cum ei ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset :

Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse .

Cum ei ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset : « Is domi non est », Nasica sensit illam domini

iussu id dixisse et illum intus esse.

4. Nasica sensit illam domini iusu id dixisse et illum intus esse (μάθημα 24).

Nasica cogitat : Illa domini iussu id dixit et ille intus est .

Ειδικά απαρέμφατα → σε κύριες προτάσεις κρίσεως : οριστική

5. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit (μάθημα 24)

Interogo : “ Quid postea Nasica fecit ?”

Πλάγια ερώτηση → σε ευθεία ερώτηση : οριστική

6. Exclamavit Nasica se domi non esse (μάθημα 24)

Exclamavit Nasica : “ (Ego) domi non sum ”

Ειδικό απαρέμφατο → σε κύρια πρόταση κρίσεως ( οριστική )

24. Cum ommes recentem esse dixissent, Cato inquit. (μάθημα 25)

Cum omnes dixissent: “(Ea) recens est, Cato inquit.

Ειδικό απαρέμφατο → σε κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική)

25. “Atqui ante tertium diem scitote decerptam esse Carthagine”. (μάθημα 25)

Is dicit eis: “Atqui ante tertium diem (ea) decerpta est Carthagine”

Ειδικό απαρέμφατο → σε κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική)

26. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi partiae consulueritis. (μάθημα 25)

Cato partibus dixit: “Nemo partiae consulet, nisi vos ipsi partiae consulueritis” (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)

Ειδικό απαρέμφατο → σε κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική)

Στο παράδειγμα αυτό έχουμε εξαρτημένο υποθετικό λόγο α΄είδους, ανοικτή υπόθεση στο μέλλον, προσδοκώμενο προτερόχρονο του πραγματικού.

28. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. (μάθημα 27)

Pacuvius dixit: “Sonora quidem sunt et grandia (ea) quae scripsisti (ή: scripseras), sed videtur (ή: videtur) tamen ea mihi duriora et acerbiora ”.

Ειδικά απαρέμφατα → σε κύριες προτάσεις κρίσεως (οριστική)

Η αναφορική πρόταση “quae scripsisset” που λειτουργεί στα πλαίσια του πλαγίου λόγου, αφού είναι προσδιοριστική σ’ ένα εννοούμενο “ea” που είναι υποκείμενο του απαρεμφάτου “esse” ή ουσιαστική ως υποκείμενο στο απαρέμφατο “esse”, στον ευθύ λόγο εκφέρεται με οριστική (“scripsisti ή scripseras), αφού δηλώνει πραγματικό γεγονός κι όχι υποκειμενικό, όπως στον πλάγιο λόγο.

32. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem (μάθημα 29)

Surot dixit: “Doceam parem salutationem corvum”

Βουλητική πρόταση → σε κύρια πρόταση επιθυμίας

Η υποτακτική “doceam” είναι προτρεπτική, επειδή δεν υπάρχει αντίστοιχος τύπος προστακτικής.

35. “Congrediamur, ut singularis proelli eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat” (μάθημα 31)

Dux hostium interrogavit: “Quanto miles Latinus Romano virtute antecellit?”

Πλάγια ερώτηση → σε ευθεία ερώτηση (οριστική)

Η υποτακτική της πλάγιας ερώτησης “antecellat” μετατρέπεται σε οριστική (“antecellit”) προκειμένου να δηλώνει πραγματικό γεγονός και όχι κάτι το υποκειμενικό, όπως ήταν στον πλάγιο λόγο.

46. Ego non destiti omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent. (μάθημα 37)

Ανεξάρτητος λόγος: “Ego omnia et sentiebam et dicebam et faciebam, quae ad concordiam

pertinebant”.

Τα απαρέμφατα “sentire”, “dicere” και “facere” θεωρούνται χρόνου παρατατικού, επειδή εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου (“destiti”).

Η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση “quae…pertinerent” στον ευθύ λόγο δηλώνεται με οριστική “pertinebant”, επειδή δηλώνει πραγματικό γεγονός και έχει χάσει την υποκειμενικότητα του πλαγίου

λόγου.

47. In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vei casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus. (μάθημα 37)

Ανεξάρτητος λόγος: “Nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (ορισική συντελεσμένου μέλλοντα), salvi esse nequimus (nos)”.

Στο παράδειγμα ενυπάρχει υποθετικός λόγος α΄είδους, ανοικτή υπόθεση στο μέλλον, προσδοκώμενο προτερόχρονο του πραγματικού.

57. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. (μάθημα 42)

“Si ille (ή: is) in Manliana castra pervenerit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα), quo intendit, nemo tam stultus erit, qui non videat coniurationem esse factam, nemo tam improbus (erit), qui non fateatur.

Ειδικά απαρέμφατα → σε κύριες προτάσεις κρίσεως (οριστική)

Ο εξαρτημένος υποθετικός λόγος είναι α΄είδους, ανοικτή υπόθεση στο μέλλον, προσδοκώμενο προτερόχρονο του πραγματικού.

58. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. (μάθημα 44)

Interrogo: “Quis possit (δυνητική υποτακτική) diligere eum, quem metuat (υποτακτική από έλξη και στα πλαίσια του πλάγιου λόγου), aut eum, a quo se metuit putet (υποτακτική από έλξη και στα πλαίσια του πλάγιου λόγου)?”

Πλάγια ερώτηση → σε ευθεία ερώτηση

Η ευθεία ερώτηση εκφέρεται με δυνητική υποτακτική (“possit”), οι αναφορικές προτάσεις που ακολουθούν, στα πλαίσια του πλάγιου λόγου (αφού οι αναφορικές αντωνυμίες με τις οποίες εισάγονται αναφέρονται στο αντικείμενο του απαρεμφάτου “diligere”) και λόγω έλξης προς την υποτακτική που προηγείται, εκφέρονται με υποτακτική (“metuat” – “putet”), όπως δηλαδή ήταν αρχικά.

Μπορώ όμως να έχω και άλλη μια περίπτωση την ακόλουθη:

“Quis potest deligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet?”

Πλάγια ερώτηση → σε ευθεία ερώτηση (οριστικό: πραγματικό)

64. Curat et providet ne, intercepta epistula, nosta consilia ab hostibus cognoscatur. (μάθημα 45)

Caesar iubet: “Ne cognita sint nostra cοnsilia ab hostibus!”

Βουλητική πρόταση → σε κύρια πρόταση επιθυμίας

Η υποτακτική “ne cognita sint” είναι απαγορευτική. Η απαγόρευση δηλώνεται με noli, nolite + απαρέμφατο ενεστώτα ή ne + υποτακτική παρακειμένου. Θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί και απλή υποτακτική αποτρεπτική (“ne cognoscantur”)

65. Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae et intra castra abiciat. (μάθημα 45)\

Caesar legatum iubet: “Si adire non potes, epistulam ad amentum traqulae adliga et intracastra abice”.

Βουλητική πρόταση → σε κύρια πρόταση επιθυμίας (προστακτική)

Η υποτακτική “possit” της δευτερεύουσας υποθετικής πρότασης λειτουργεί στα πλαίσια του πλάγιου λόγου και στον ευθύ λόγο θα μετατραπεί σε οριστική (“potes”), επειδή σχηματίζει υποθετικό λόγο α΄είδους, ανοικτή υπόθεση.

74. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, Sertorius a cerva esse monitum

esse praedicabat. (μάθημα 48)

Sertorius praedicabat: “Si quid durius est, quod imperandum militibus est, a cerva ego monitus sum”

Ειδικό απαρέμφατο → σε κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική)

Στο παράδειγμα αυτό έχουμε αυτοπάθεια (“se”). Άρα, υποκείμενο του απαρεμφάτου “monitum esse” είναι το ίδιο το πρόσωπο που μιλά (“Sertorius”). Γι’ αυτό, στον ευθύ λόγο το ρήμα θα τεθεί στο α΄πρόσωπο ενικού αριθμού. Επιπλέον, η υποτακτική του πλαγίου λόγου “esset” της αναφορικής πρότασης (εξαιτίας του εννοουμένο απαρέμφατου “esset”), μετατρέπεται στον ευθύ με οριστική (“est”).

77. Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. (μάθημα 48)

Praeterea dixit: “Eam cras repente in eum locum emitte, in quo (ego) cum amicis ero”.

Βουλητική πρόταση → σε κύρια πρόταση επιθυμίας (προστακτική)

Η αναφορική πρόταση μετατρέπει την υποτακτική του πλαγίου λόγου “futurus esset” σε οριστική “ero”, για να δηλωθεί πραγματικό γεγονός . Επίσης, ο χρονικός προσδιορισμός “postero die” της αφήγησης μετατρέπεται σε ισοδύναμο χρονικό προσδιορισμό (“cras”) του ευθέως λόγου.

78. Postridie euis die Sertorius, admissis amicis in cubiculum sum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti: (μάθημα 48)

Sertorius dixis eis: “Visum in somno mihi est cervam, quae perierat (ή perrit ή perisset), ad me reverti”.

Ειδικό απαρέμφατο → σε κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική)

Στην αναφορική πρόταση μπορούμε να διατηρήσουμε την υποτακτική του πλαγίου λόγου “perisset”), αφού εξακολουθεί να υπάρχει εξάρτηση από απαρέμφατο (“reverti”) ή να χρησιμοποιήσουμε οριστική υπερσυντέλικου (“perierat”) ή παρακειμένου (“periit”), αγνοώντας τον πλάγιο λόγο, όπως πολλές φορές γίνεται στο σχολικό εγχειρίδιο (όπως στη σελίδα 277. άσκηση ΙΙ: η οριστική “sunt”).

Επιπλέον μπορούμε να σχηματίσουμε ακόμα πιο απλό ευθύ λόγο: Sertorius dixit eis: “Cerva, quae periit (ή perierat), revertit ab me”.

79. Experiti enim volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia cessisset. (μάθημα 49)

Interrogo te: “Quam aequo animo me ferro interimam, si tibi concilium non ex sententia cesserit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)?”

Πλάγια ερώτηση → σε ευθεία ερώτηση

Ο εξαρτημένος υποθετικός λόγος που υπάρχει είναι α΄είδους, ανοικτή υπόθεση στο μέλλον, προσδοκώμενο προτερόχρονο του πραγματικού.