Σύμφωνα με το νέο τρόπο εξέτασης του μαθήματος της ΝΕΓ στο Λύκειο ,
ζητείται από τους μαθητές να συντάξουν ένα δικό τους κείμενο σε
συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις. Έτσι τα συνηθέστερα κειμενικά
είδη είναι η επιστολή , το άρθρο , η ομιλία (προσχεδιασμένος προφορικός
λόγος). Καλό είναι κάθε φορά να γνωρίζουμε τα επιμέρους χαρακτηριστικά
που πρέπει να συγκεντρώνει το κείμενό μας , ώστε να χαρακτηριστεί
επιτυχημένο.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Εδώ παίζει μεγάλο ρόλο ο αποδέκτης της επιστολής και κυρίως ο βαθμός οικειότητας μαζί του. Έτσι, αν πρόκειται για κάποιον επίσημο (υπουργός κ.λ.π.) ξεκινάμε με την προσφώνηση «αξιότιμε κύριε……» , και συνεχίζουμε χρησιμοποιώντας επίσημο και τυπικό ύφος χωρίς πολλές οικειότητες. Αντίθετα , αν πρόκειται για φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο η προσφώνηση μπορεί να έχει τη μορφή «αγαπητέ ………» ή «φίλε……….» κ.τ.ο. Είναι προφανές ότι σ’ αυτήν την περίπτωση το ύφος μας θα είναι πολύ πιο άμεσο και οικείο. Η εισαγωγή σ’ ένα τέτοιο κείμενο θα αφορά στο σκοπό της επιστολής και θα κάνει μια γενική αναφορά στον κεντρικό άξονα του θέματος. Αν ο παραλήπτης είναι οικείο πρόσωπο , προτάσσεται ένας χαιρετισμός , κάτι που δε συμβαίνει στην άλλη περίπτωση. Από κει και πέρα το κείμενο μας αρθρώνεται κανονικά σε παραγράφους όπου αναπτύσσουμε την επιχειρηματολογία μας. Αντίστοιχα , διαμορφώνουμε και το τέλος της επιστολής μας : αν αυτή απευθύνεται σε επίσημο , η επιφώνηση είναι «με τιμή» ή «με σεβασμό» , ενώ αν ο παραλήπτης είναι φίλος ή συγγενής τον αποχαιρετούμε γράφοντας «φιλιά» ή «με αγάπη» κ.τ.ο. Δε θα πρέπει τέλος να ξεχνάμε πως σε μια επιστολή ο τόπος και η ημερομηνία μπαίνουν επάνω δεξιά , η προσφώνηση πιο κάτω από την ημερομηνία και αριστερά , ενώ τέλος η επιφώνηση μετά το τέλος δεξιά. Τέλος η πρώτη παράγραφος δεν έχει εσοχή και είναι σε πλήρη στοίχιση με την προσφώνηση. Οι εσοχές αρχίζουν από τη δεύτερη παράγραφο.
ΑΡΘΡΟ
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σ’ αυτό το κειμενικό είδος. Καταρχάς το άρθρο πρέπει να έχει έναν πρωτότυπο και ευρηματικό τίτλο. Στη συνέχεια πρέπει να ξεκινά λαμβάνοντας αφορμή από την επικαιρότητα : ένα γεγονός συναφές προς το θέμα του άρθρου, ένα άλλο δημοσίευμα στον τύπο κ.λ.π. προσφέρουν έναυσμα για τη συγγραφή ενός άρθρου. Αφού αναφερθούμε λοιπόν στο έναυσμά μας , κάνουμε μετάβαση στο γενικότερο θέμα που μας απασχολεί – π.χ. «Δόθηκαν στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα τα στατιστικά στοιχεία των Πανελλαδικών εξετάσεων του 2004. Με αφορμή τα στοιχεία αυτά και ιδιαιτέρως εκείνα που αφορούν στην κοινωνική προέλευση των υποψηφίων , κρίνεται χρήσιμο να διερευνηθεί η σχέση της προέλευσης αυτής με τις επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις καθώς και με τις σχολές στις οποίες τελικά επιτυγχάνουν να εισαχθούν». Στη συνέχεια αναπτύσσεται το θέμα με λογική επιχειρηματολογία και ξεκάθαρη δομή. Σημειώνεται ότι στο άρθρο χρησιμοποιούμε τη γλώσσα κατά κύριο λόγο με την αναφορική της λειτουργία χωρίς πολλές συνυποδηλώσεις και μεταφορικές – λογοτεχνικές χρήσεις. Για κανένα λόγο δεν προτιμάται το α ή το β πρόσωπο αλλά κυρίως το γ’. Χρησιμοποιούμε πρωτότυπες λέξεις , αφηρημένες έννοιες , υπόταξη και γενικά ένα επιτηδευμένο λεξιλόγιο και ύφος που προσομοιάζει σε επιστημονικό κείμενο , αποφεύγοντας βέβαια το ειδικό επιστημονικό λεξιλόγιο.
ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Πρόκειται για ομιλίες που εκφωνούνται ενώπιον ακροατηρίου (σχολείο, βουλή των εφήβων, δημόσια συγκέντρωση κ.λ.π. ). Εδώ είναι απαραίτητη η προσφώνηση και καλό θα ήταν οι προσφωνήσεις να επαναλαμβάνονται και κατά τη διάρκεια της ομιλίας , όχι βέβαια σε υπερβολικό βαθμό και πάντα ανάμεσα σε κόμματα. Το ύφος μας εδώ είναι τελείως διαφορετικό από του άρθρου. Πρέπει να είναι άμεσο , οικείο , με πολλά στοιχεία προφορικότητας. Έτσι χρησιμοποιούμε αρκετά το α ενικό πρόσωπο που δημιουργεί αμεσότητα , αφού το πρόσωπο αυτό δηλώνει μετατόπιση από την απόλυτη κυριαρχία της αναφορικής λειτουργίας της γλώσσας σε τόνο πιο προσωπικό ,ενώ δίνονται συχνά διευκρινίσεις , για θέματα που θίγονται. Δίνονται , επίσης, συχνά παραδείγματα , προκειμένου ο θεωρητικός στοχασμός να γίνει κατανοητός στον ακροατή με τον προφορικό λόγο. Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε επαναλαμβανόμενες αφηρημένες έννοιες και , αντιθέτως, εναλλάσσουμε το λεξιλόγιό μας από τις αφηρημένες στις πιο συγκεκριμένες, ώστε να γίνεται κατανοητός ο λόγος από το ακροατήριο. Μερικές φορές τη μονοτονία σπάει και το χιούμορ , αρκεί να μην γίνεται κατάχρηση. Γενικότερα πρέπει ο ομιλητής να προσπαθεί να επικοινωνήσει με το δέκτη με διάφορους τρόπους.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Εδώ παίζει μεγάλο ρόλο ο αποδέκτης της επιστολής και κυρίως ο βαθμός οικειότητας μαζί του. Έτσι, αν πρόκειται για κάποιον επίσημο (υπουργός κ.λ.π.) ξεκινάμε με την προσφώνηση «αξιότιμε κύριε……» , και συνεχίζουμε χρησιμοποιώντας επίσημο και τυπικό ύφος χωρίς πολλές οικειότητες. Αντίθετα , αν πρόκειται για φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο η προσφώνηση μπορεί να έχει τη μορφή «αγαπητέ ………» ή «φίλε……….» κ.τ.ο. Είναι προφανές ότι σ’ αυτήν την περίπτωση το ύφος μας θα είναι πολύ πιο άμεσο και οικείο. Η εισαγωγή σ’ ένα τέτοιο κείμενο θα αφορά στο σκοπό της επιστολής και θα κάνει μια γενική αναφορά στον κεντρικό άξονα του θέματος. Αν ο παραλήπτης είναι οικείο πρόσωπο , προτάσσεται ένας χαιρετισμός , κάτι που δε συμβαίνει στην άλλη περίπτωση. Από κει και πέρα το κείμενο μας αρθρώνεται κανονικά σε παραγράφους όπου αναπτύσσουμε την επιχειρηματολογία μας. Αντίστοιχα , διαμορφώνουμε και το τέλος της επιστολής μας : αν αυτή απευθύνεται σε επίσημο , η επιφώνηση είναι «με τιμή» ή «με σεβασμό» , ενώ αν ο παραλήπτης είναι φίλος ή συγγενής τον αποχαιρετούμε γράφοντας «φιλιά» ή «με αγάπη» κ.τ.ο. Δε θα πρέπει τέλος να ξεχνάμε πως σε μια επιστολή ο τόπος και η ημερομηνία μπαίνουν επάνω δεξιά , η προσφώνηση πιο κάτω από την ημερομηνία και αριστερά , ενώ τέλος η επιφώνηση μετά το τέλος δεξιά. Τέλος η πρώτη παράγραφος δεν έχει εσοχή και είναι σε πλήρη στοίχιση με την προσφώνηση. Οι εσοχές αρχίζουν από τη δεύτερη παράγραφο.
ΑΡΘΡΟ
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σ’ αυτό το κειμενικό είδος. Καταρχάς το άρθρο πρέπει να έχει έναν πρωτότυπο και ευρηματικό τίτλο. Στη συνέχεια πρέπει να ξεκινά λαμβάνοντας αφορμή από την επικαιρότητα : ένα γεγονός συναφές προς το θέμα του άρθρου, ένα άλλο δημοσίευμα στον τύπο κ.λ.π. προσφέρουν έναυσμα για τη συγγραφή ενός άρθρου. Αφού αναφερθούμε λοιπόν στο έναυσμά μας , κάνουμε μετάβαση στο γενικότερο θέμα που μας απασχολεί – π.χ. «Δόθηκαν στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα τα στατιστικά στοιχεία των Πανελλαδικών εξετάσεων του 2004. Με αφορμή τα στοιχεία αυτά και ιδιαιτέρως εκείνα που αφορούν στην κοινωνική προέλευση των υποψηφίων , κρίνεται χρήσιμο να διερευνηθεί η σχέση της προέλευσης αυτής με τις επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις καθώς και με τις σχολές στις οποίες τελικά επιτυγχάνουν να εισαχθούν». Στη συνέχεια αναπτύσσεται το θέμα με λογική επιχειρηματολογία και ξεκάθαρη δομή. Σημειώνεται ότι στο άρθρο χρησιμοποιούμε τη γλώσσα κατά κύριο λόγο με την αναφορική της λειτουργία χωρίς πολλές συνυποδηλώσεις και μεταφορικές – λογοτεχνικές χρήσεις. Για κανένα λόγο δεν προτιμάται το α ή το β πρόσωπο αλλά κυρίως το γ’. Χρησιμοποιούμε πρωτότυπες λέξεις , αφηρημένες έννοιες , υπόταξη και γενικά ένα επιτηδευμένο λεξιλόγιο και ύφος που προσομοιάζει σε επιστημονικό κείμενο , αποφεύγοντας βέβαια το ειδικό επιστημονικό λεξιλόγιο.
ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Πρόκειται για ομιλίες που εκφωνούνται ενώπιον ακροατηρίου (σχολείο, βουλή των εφήβων, δημόσια συγκέντρωση κ.λ.π. ). Εδώ είναι απαραίτητη η προσφώνηση και καλό θα ήταν οι προσφωνήσεις να επαναλαμβάνονται και κατά τη διάρκεια της ομιλίας , όχι βέβαια σε υπερβολικό βαθμό και πάντα ανάμεσα σε κόμματα. Το ύφος μας εδώ είναι τελείως διαφορετικό από του άρθρου. Πρέπει να είναι άμεσο , οικείο , με πολλά στοιχεία προφορικότητας. Έτσι χρησιμοποιούμε αρκετά το α ενικό πρόσωπο που δημιουργεί αμεσότητα , αφού το πρόσωπο αυτό δηλώνει μετατόπιση από την απόλυτη κυριαρχία της αναφορικής λειτουργίας της γλώσσας σε τόνο πιο προσωπικό ,ενώ δίνονται συχνά διευκρινίσεις , για θέματα που θίγονται. Δίνονται , επίσης, συχνά παραδείγματα , προκειμένου ο θεωρητικός στοχασμός να γίνει κατανοητός στον ακροατή με τον προφορικό λόγο. Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε επαναλαμβανόμενες αφηρημένες έννοιες και , αντιθέτως, εναλλάσσουμε το λεξιλόγιό μας από τις αφηρημένες στις πιο συγκεκριμένες, ώστε να γίνεται κατανοητός ο λόγος από το ακροατήριο. Μερικές φορές τη μονοτονία σπάει και το χιούμορ , αρκεί να μην γίνεται κατάχρηση. Γενικότερα πρέπει ο ομιλητής να προσπαθεί να επικοινωνήσει με το δέκτη με διάφορους τρόπους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου