Α. Προετοιμασία
1. Πρώτη ανάγνωση του κειμένου, αργά και προσεκτικά, για να βρεθεί το Θεματικό Κέντρο (Θ.Κ)
2. Δεύτερη ανάγνωση και αντιμετώπιση του κειμένου κατά παράγραφο:
α. διαβάζω
β. υπογραμμίζω
γ. κατανοώ
δ. διατυπώνω το νόημα με απλά λόγια
ε. βγάζω διευρυμένο πλαγιότιτλο – συμπυκνωμένο νόημα της παραγράφου
3.
Ο διευρυμένος πλαγιότιτλος αποτελεί φράση – πρόταση με ολοκληρωμένο
νόημα, διότι, πρόκειται να αποτελέσει περίοδο λόγου στη μελλοντική μου
περίληψη
4.
Κάποτε μπορεί να αντιμετωπίσω το κείμενο και κατά ενότητα, ενώνοντας
2-3 παραγράφους που έχουν νοηματική συνάφεια και βγάζοντας ένα ενιαίο
νόημα.
5.
Εντοπίζω τις διαρθρωτικές λέξεις καθώς και τις φράσεις με τις οποίες
επιτυγχάνεται η συνοχή του ευρύτερου κειμένου. Βρίσκω τις νοηματικές
σχέσεις που σημαίνουν και τις μεταφέρω στο κείμενο της περίληψης.
6. Δημιουργία πρώτα μιας προφορικής περίληψης. Είναι αναγκαία η συνολική
γνώση και εποπτεία του κειμένου, των βασικών ιδεών, της δομής και των
νοηματικών του συνδέσεων και έπειτα περίληψη στο πρόχειρο
7. Συγγραφή περίληψης:
§ Συνδέουμε
τα μικρά συμπυκνωμένα νοήματα που γράψαμε (= διευρυμένοι πλαγιότιτλοι),
αξιοποιώντας τις διαρθρωτικές λέξεις – φράσεις που έχουμε υπογραμμίσει,
για να αποδώσουμε τη δομή της σκέψης και την οργάνωση του λόγου του
συγγραφέα.
§ Στη θεματική περίοδο της περίληψης μας παρουσιάζουμε το θεματικό κέντρο του κειμένου
§ Χρησιμοποιούμε
κάποτε (π.χ στην αρχή, τη μέση και το τέλος, χωρίς να κάνουμε
κατάχρηση) εκφράσεις του πλαγίου λόγου (π.χ. ο συγγραφέας υποστηρίζει,
τονίζει, επισημαίνει, αντιπαραθέτει, παρουσιάζει, συμπεραίνει,
προσδιορίζει…)
§ Χρησιμοποιούμε όρους του κειμένου. Δεν αντιγράφουμε ποτέ αυτούσιες εκφράσεις ή προτάσεις
§ Δεν κρίνουμε τις απόψεις του συγγραφέα
§ Δε μιμούμαστε το ύφος του συγγραφέα
§ Δεν προσθέτουμε δικά μας σχόλια στην περίληψη
§ Δεν διατυπώνουμε δικά μας συμπεράσματα
§ Δε γράφουμε παραδείγματα, παρά μόνο υπό προϋποθέσεις
§ Πιθανή αρχή της περίληψης: «Στο κείμενο αυτό ο Χ / ο συγγραφέας /δοκιμιογράφος / αρθρογράφος πραγματεύεται / διερευνά…+ (Θ.Κ)»
§ Πιθανό τέλος της περίληψης: «Τέλος / συνοψίζοντας / τελειώνοντας ο συγγραφέας προτείνει / συμπεραίνει / διαπιστώνει…»
Β. ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ
1.
Η περίληψη γράφεται πρώτα στο πρόχειρο, όπου γίνονται οι απαραίτητες
διορθώσεις, προσθαφαιρέσεις κ.λπ και έπειτα μεταφέρεται στο καθαρό
2. Διαρθρωτικές λέξεις μπορούν να είναι οι ίδιες ή παρόμοιας σημασίας με εκείνες του ευρύτερου κειμένου
3.
Θα πρέπει να περιοριστεί η πλατειαστική χρήση αναφορικών προτάσεων και
να συμπυκνωθεί το νόημα με τη χρήση προσδιοριστικών επιθέτων
4. Η πύκνωση του νοήματος μπορεί να επιτευχθεί με τη διευρυμένη χρήση της παθητικής σύνταξης
Γ. ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ:
1. Περιεχόμενο: μεταφορά των βασικών ιδεών του κειμένου (= θεματικές περίοδοι και κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες της κάθε παραγράφου)
2. Δομή:
οι περίοδοι λόγου (τα βασικά νοήματα της περίληψης) πρέπει να
χαρακτηρίζονται από συνοχή νοηματική και εκφραστική, δηλαδή να
συνδέονται μεταξύ τους και να υπάρχουν αντίστοιχες διαρθρωτικές λέξεις,
αντωνυμίες, λέξεις – κλειδιά.
3. Έκφραση: Να
υπάρχει εκφραστική αυτονομία και να μη χρησιμοποιούνται αυτούσιες
φράσεις του αρχικού κειμένου (εξαιρούνται οι λέξεις – κλειδιά που είναι
απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου).
Να μη γίνεται κατάχρηση του πλάγιου λόγου («ο συγγραφέας πιστεύει, νομίζει, ισχυρίζεται…» κ.λπ)
4. Έκταση: Να μην ξεπερνά κατά πολύ το όριο των επιτρεπόμενων λέξεων (ανοχή + 10%)
© Κ. Καρεμφύλλης, Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου, Εκδόσεις «Καλαμαρί», Θεσσαλονίκη 2000
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου