Άλλα προσφυγικά ρεύματα (σελ. 139-140)

Άλλα προσφυγικά ρεύματα (σελ. 139-140)

 

ΠΗΓΕΣ

1.Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας

Να αξιολογήσετε το έργο της Υπηρεσίας Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες από την ιστοσελίδα του δήμου Δοξάτου.

Η περιοχή της Δράμας κατελήφθη από τους Βουλγάρους τον Οκτώβριο του 1912, κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, αλλά ελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό την 1η Ιουλίου 1913, κατά τη διάρκεια του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου. Κατά την αποχώρησή τους από την περιοχή της Δράμας οι Βούλγαροι κατέστρεψαν την κωμόπολη του Δοξάτου. Στις 26 Ιουνίου 1913 οι Βούλγαροι εγκατέλειψαν το Δοξάτο και σχηματίστηκε ελληνική ομάδα πολιτοφυλακής που απέκρουσε επίθεση των Βουλγάρων στις 28 Ιουνίου. Μετά την απελευθέρωση της Καβάλας η οπισθοφυλακή των Βουλγάρων που υποχωρούσαν προς τη Δράμα μέσω του Δοξάτου δέχτηκε πυρά από Έλληνες στρατιώτες χωρίς να υπάρξουν θύματα. Με αφορμή αυτό το γεγονός οι Βούλγαροι αποφάσισαν να στραφούν κατά του Δοξάτου. Η επίθεση του βουλγαρικού στρατού (με πεζικό, ιππικό και 4 πυροβόλα) άρχισε στις 7 το πρωί της Κυριακής της 30ής Ιουνίου. Οι κάτοικοι του Δοξάτου που βρίσκονταν στο ναό του Αγίου Αθανασίου έτρεξαν να κρυφτούν στα σπίτια τους. Οι Βούλγαροι στρατιώτες, μαζί με 30 περίπου Τούρκους της κωμόπολης, λόγχιζαν αδιάκριτα άνδρες, γυναίκες και παιδιά, εισέβαλαν στα σπίτια, τα λαφυραγωγούσαν και τα πυρπολούσαν –συνολικά δολοφόνησαν 650 άνδρες, γυναίκες και παιδιά και πυρπόλησαν 240 σπίτια και 80 καταστήματα.
Επειδή με την καταστροφή του Δοξάτου ισοπεδώθηκε σχεδόν το σύνολο του οικισμού, το Δοξάτο εντάχθηκε στην ομάδα πόλεων και χωριών της Ανατολικής Μακεδονίας όπου προγραμματίστηκε η οργανωμένη ανοικοδόμηση (ήδη από το 1919 η Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως είχε στείλει στη Δράμα 30 εμπειροτέχνες τοπογράφους και μηχανικούς). Το σχέδιο ρυμοτομίας του Δοξάτου –ορθογώνιος κάνναβος με κάποιες αποκλίσεις από την απόλυτη κανονικότητα– του 1923 αγνόησε τον παλαιότερο ιστορικό πολεοδομικό ιστό του Δοξάτου, με αποτέλεσμα τη ριζική αλλαγή της παραδοσιακής κλίμακας και της μορφολογίας του οικισμού του 19ου αιώνα.

2. Συνθήκη Νεϊγύ

Να συνθέσετε τις πληροφορίες που αντλείτε από το ιστορικό παράθεμα με τις αντίστοιχες του σχολικού βιβλίου και να παρουσιάσετε τη Συνθήκη του Νεϊγύ καθώς και τις αλλαγές που πυροδότησε στο χώρο της Μακεδονίας

Παρόλο που η Συνθήκη του Νεϊγύ για την αμοιβαία, εθελοντική μετανάστευση των μειονοτήτων της Ελλάδος και της Βουλγαρίας υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 1919, η ουσιαστική εφαρμογή της άρχισε τρία χρόνια αργότερα, μόλις στα τέλη του 1922. Το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, αναλώθηκε στις διαδικασίες για τη συγκρότηση της μικτής Επιτροπής και των τοπικών Υποεπιτροπών καθώς και στη διεκπεραίωση διαδικαστικών θεμάτων.

Η διαδικασία συλλογής αιτήσεων μεταναστεύσεως ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1922. Όμως η απήχησή της στους κόλπους των Σλαβοφώνων κατοίκων της Μακεδονίας ήταν αρχικά μικρή. Έτσι, από τον Νοέμβριο του 1922 έως την 1η Ιουλίου 1923, υποβλήθηκαν συνολικά μόνον 166 αιτήσεις μεταναστεύσεως

Συνολικά, περίπου 34.000 Σλαβόφωνοι νέοι μετανάστες αποχώρησαν από τη Μακεδονία μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Νεϊγύ. Εκτός όμως από εκείνους που μετακινήθηκαν μετά τη Συνθήκη του Νεϊγύ, δηλώσεις μεταναστεύσεως, όπως ήδη αναφέρθηκε, μπορούσαν να υποβάλλουν και όσοι είχαν αναχωρήσει μετά την 18η Δεκεμβρίου 1900. Η μικτή Επιτροπή στην τελική έκθεσή της, η οποία δημοσιεύθηκε το 1932, ανέφερε ότι συνολικά 66.260 άτομα -νέοι και παλαιοί μετανάστες από την Μακεδονία- είχαν καταθέσει σχετικές αιτήσεις

Όμως η απομάκρυνση από την Ελλάδα όσων θεωρούσαν εαυτούς Βουλγάρους, υπήρξε η μία μόνο όψη της Συνθήκης του Νεϊγύ. Ταυτόχρονα το ίδιο δικαίωμα διατηρούσαν και όσοι Έλληνες κατοικούσαν σε βουλγαρικές περιοχές. Η πλειοψηφία των Ελλήνων διαβιούσε στην Ανατολική Ρωμυλία. Σύμφωνα με τις επίσημες βουλγαρικές στατιστικές, οι οποίες είχαν κάθε λόγο να περιορίζουν τον αριθμό των Ελλήνων μειονοτικών, ο αριθμός των Ελλήνων έφτανε τις 70.887, ποσοστό 1,89% επί του συνολικού πληθυσμού το 1900, ενώ είκοσι χρόνια αργότερα, το 1920, είχαν περιορισθεί σε 48.507 άτομα. Από την πλευρά τους, οι ελληνικές στατιστικές αυξάνουν τον μειονοτικό πληθυσμό. Σύμφωνα με τον Έλληνα Πρόξενο στη Φιλιππούπολη Ν. Φουντούλη, οι Έλληνες κάτοικοι της Βουλγαρίας ανέρχονταν το 1903 σε 81.923 άτομα. Σύμφωνα επίσης με τα στατιστικά στοιχεία της Κ.τ.Ε., συνολικά 33.977 Έλληνες της Βουλγαρίας έφυγαν για την Ελλάδα τη δεκαετία του 1920, ενώ ο συνολικός αριθμός των μεταναστών και προσφύγων από τις αρχές του αιώνα ανήλθε σε 62.109 άτομα. Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων μετανάστευσε έως το 1926, σε αντίθεση με τους Σλαβοφώνους της Ελλάδος, δείγμα ασφαλώς της επιθυμίας τους για κάθοδο στην Ελλάδα αλλά και των αφόρητων πιέσεων που ασκούσαν σε βάρος τους βουλγαρικοί κρατικοί και παρακρατικοί μηχανισμοί.

«Ιστορία της Μακεδονίας»

Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα

3.Το πρόγραμμα αποκατάστασης του Αλ. Παπαναστασίου

Συνθέτοντας στοιχεία από τις ιστορικές σας γνώσεις με αυτά της πηγής να παρουσιάσετε το έργο της Υπηρεσίας Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας

Το 1917 ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου ανέλαβε το Υπουργείο Συγκοινωνιών, καθώς ο πόλεμος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Το προσφυγικό είχε μπει σε νέα περίοδο όξυνσης, αφού προηγήθηκε μια τετραετία συνεχών μετακινήσεων των ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας και της Θράκης. Πολλοί οικισμοί καταστράφηκαν ολοκληρωτικά κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών. Ανάμεσα τους και πολλά χωριά του Κιλκίς. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Παπαναστασίου αποφάσισε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αποκατάστασης των οικισμών που είχαν καταστραφεί.

Το Κιλκίς, αν και δεν υπέστη καταστροφές, γιατί ήταν έδρα των συμμαχικών στρατευμάτων, συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα. Για την υλοποίηση του προγράμματος, το Μάιο του 1919 ιδρύθηκε η Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας, στην οποία προσλήφθηκαν και ξένοι τεχνικοί που υπηρετούσαν στην Στρατιά της Ανατολής. Ανάμεσα τους και ο αρχιτέκτονας Trew ο οποίος εκπόνησε το δεύτερο ρυμοτομικό σχέδιο του Κιλκίς το 1922. Ο Trew, βασισμένος στην αποτύπωση του τοπογράφου Permikin, δημιούργησε ένα σχέδιο το οποίο ήταν προσαρμοσμένο στις νέες καταστάσεις και που το σχέδιο του '16 δεν μπόρεσε να προβλέψει. Με το νέο σχέδιο η πόλη επεκτάθηκε προς νότο και η κάτοψη της παρουσίαζε μορφή περίπου κυκλική. Στη θέση των ορθογώνιων οικοπέδων του παλιού σχεδίου, νέα ακανόνιστα στην γεωμετρία τους οικόπεδα, καθόρισαν μια διαφορετική αρχιτεκτονική των δρόμων με ποικιλία στη θέση, το μέγεθος και τον όγκο των κτιρίων.

Από την ιστορία του Κιλκίς (ιστοσελίδα της πόλης)