ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ [ Ενότητα 6η - Επίθετα Γ’ κλίσης ]

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :

 

Ø      Ενρινόληκτα δικατάληκτα επίθετα σε –ων, -ον.

o       Έχουν την κλητική του ενικού  όμοια με το αρχικό θέμα : ὦ ἐλεῆμον  (θέμα : ἐλεημον-)

o       Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού είναι ακατάληκτα και το βραχύ φωνήεν που βρίσκεται πριν από το χαρακτήρα το εκτείνουν σε μακρό : ο -  ω   (ευδαιμον- ) = εὐδαίμων.

o       Όσα είναι σύνθετα ανεβάζουν κανονικά τον τόνο στην κλητική ενικού αρσενικού – θηλυκού και στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική ουδετέρου : ὦ εὔδαιμον, τό εὔδαιμον.  Όχι όμως πιο πάνω από την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού : ὦ ὑψηλόφρον , τό ὑψηλόφρον.

 

Ø      Σιγμόληκτα δικατάληκτα επίθετα σε –ης , -ης , -ες

o       Η ενική ονομαστική του αρσενικού και του θηλυκού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη , με τροπή του βραχύχρονου φωνήεντος   ε   (που βρίσκεται πριν από το χαρακτήρα) σε   η  :  ἀληθεσ -  =  ἀληθής

o       Η ενική κλητική του αρσενικού και του θηλυκού και η ενική ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ουδετέρου είναι όμοιες με το θέμα : ὦ εὐσεβές , τό εὐσεβές.

o       Η δοτική του πληθυντικού υφίσταται απλοποίηση των δύο σ : τοῖς ἀμαθέσ-σι                     ἀμαθέσι.

o       Τα υπερδισύλλαβα ανεβάζουν τον τόνο στην ενική κλητική του αρσενικού και του θηλυκού και στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ουδετέρου : ὦ σύνηθες, τό σύνηθες.

 

v     ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ :  όσα λήγουν σε -ώδης ( λ.χ. εὐώδης, δυσώδης),     -ώλης (λ.χ. ἐξώλης [= εντελώς χαμένος], προώλης [= άξιος να χαθεί πριν από την ώρα του], πανώλης [= εντελώς χαμένος / που καταστρέφει τα πάντα]) και  -ήρης (λ.χ. μονήρης [= μοναχικός], ξιφήρης [= που έχει ξίφος], ποδήρης [= που φτάνει έως τα πόδια]).

 

• Στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα παρά τον κανόνα, κατ’ αναλογίαν  προς τη γενική του ενικού : τῶν συνήθων, τῶν πλήρων, τῶν εὐώδων. 

 

 

- Το - εε(σ)α  γίνεται -εα και όχι -εη : τόν εὐκλεε(σ)α	εὐκλεεα
εὐκλεᾶ (και όχι εὐκλεῆ ). Αλλά το   -ιε(σ)α	και το  - υε(σ)α   γίνονται
- ια ή -ιη  και  -υα ή -υη : τόν ὑγιε(σ)α            ὑγιεα	ὑγιᾶ ή ὑγιῆ  και
τόν εὐφυε(σ)α                εὐφυεα               εὐφυᾶ  ή	εὐφυῆ.

 

ΕΛΕΓΧΟΣ      ΓΝΩΣΕΩΝ

      Να σχηματίσετε ονοματικά σύνολα αντιστοιχίζοντας  τις λέξεις της Α’ στήλης με εκείνες της Β’ στήλης, σύμφωνα με το παράδειγμα :

 

Α	Β	ΟΝΟΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
πλήρης	(τά) πεδία
ἥμισυς	(τῶν) ἀνθέων
εὐρύς	(τῷ) μαθητῇ
γλυκύς	(τοῖς) ποτηρίοις
εὐώδης	(τῇ) ὥρᾳ	λ. χ.     τῇ   ἡμισείᾳ   ὥρᾳ
ἀμελής	(τοῦ) καρποῦ
θῆλυς	(τοῦ) νεανίου
αὐθάδης	(τῇ) ἀλώπεκι

 

      Να συμπληρώσετε τις επόμενες προτάσεις  με τον κατάλληλο τύπο των επιθέτων  που βρίσκονται στην παρένθεση :

 

-Πολλάκις οὐκ ἐσμέν ……………..(μνήμων) τῶν ὑπό τῶν θεῶν  παρεχομένων ἀγαθῶν.

 

-Νίκας τοῖς …………………(εὐσεβής) κατά βαρβάρων δωρούμενος.

 

-Ὁ τῶν Ἀθηναίων δῆμος ἐπίστευσε πολλάκις τοῖς ………………(ἄφρων) ῥήτορσι .

 

-Τό σῶμα Κυρίου ὑπό τοῦ Πιλάτου παρεδόθη τῷ …………………(εὐσχήμων) Ἰωσήφ .

 

-Ὦ …………….(ἄφρων) , πρός τί  τοσαῦτα πλούτη σωρεύεις ;

 

-Οἱ πλεῖστοι τῶν πλουσίων θυμόν [= καρδιά] ……………………(ἐλεήμων) οὐκ ἔχουσι .

- Ἀεί φύλαττε τό σῶμα ……………………….(ὑγιής) .   

 

-  Κύριος ἦν ……………………………..(μεγαλοπρεπής) βασιλείου .