Αναγνώριση συλλογιστικών μεθόδων ή πορειών (παραγωγική ή επαγωγική μέθοδος)
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Κατά
τη διαδικασία της αναγνώρισης δεν μας ενδιαφέρει ο τρόπος-σειρά
διάταξης των προκείμενων και του συμπεράσματος μέσα στο κείμενο-λόγο.
Αυτό σημαίνει ότι μπορεί ο πομπός να αναπτύξει έναν επαγωγικό συλλογισμό
με σχέση αιτίου αποτελέσματος και να τον διατάξει στο λόγο προτάσσοντας
το αποτέλεσμα-συμπέρασμα και στη συνέχεια την αιτία-προκείμενη. Το ίδιο
μπορεί να συμβεί και με τη γενίκευση. Αυτό δε σημαίνει πως ο
συλλογισμός παύει να είναι επαγωγικός.
π.χ. «Θα πάρω τον μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη στο μάθημα της Ιστορίας, γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους»
Στο
συλλογισμό αυτό η μέθοδος είναι επαγωγική, διότι πρόκειται για σχέση
αιτίου (προκείμενη:«γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους») και
αποτελέσματος (συμπέρασμα: «Θα πάρω τον μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη»),
άσχετα αν ο πομπός βάζει πρώτα το αποτέλεσμα-συμπέρασμα, που είναι
γενικό, και κατόπιν την προκείμενη-αιτία, που είναι μερική.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τεχνικής είναι ο Αριστοτέλης, ο θεμελιωτής της Λογικής, ο οποίος συνήθιζε να γράφει μια κρίση γενική (που ήταν γι’ αυτόν –στη σκέψη του– συμπέρασμα επαγωγικό, γενικευτικό) και ύστερα να παραθέτει τις επιμέρους παρατηρήσεις, οι οποίες τον είχαν οδηγήσει σ’ αυτό το συμπέρασμα. Τα Πολιτικά του τα αρχίζει έτσι:
«Πάσαν κοινωνίαν ορώμεν αγαθού τινός ένεκεν συνεστηκυίαν», (κρίση
γενική, αποτέλεσμα επαγωγικού συλλογισμού). Και συνεχίζει επεξηγηματικά:
«του γαρ δοκούντος είναι αγαθού χάριν πάντες πάντα πράττουσιν» (=γιατί
από άπειρες περιπτώσεις που έχω παρατηρήσει τη συμπεριφορά των ανθρώπων
έχω βγάλει το συμπέρασμα πως όλοι οι άνθρωποι όλα όσα πράττουν τα πράττουν για χάρη αυτού του αποτελέσματος που το θεωρούν αγαθό). Ο λόγος του περιέχει τρεις γενικευτικές κρίσεις (όλες συμπεράσματα συλλογισμών επαγωγικών που οδηγούν στα: «πάσαν…. πάντες πάντα»). Οι συλλογισμοί του είναι επαγωγικοί και ας αρχίζει με το γενικευτικό όρο («πάσαν», «πάντες», «πάντα»).
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου