Ο ι δυσκολίες προσέγγισης του συντακτικού από ένα μαθητή

Γιατί πρέπει να γνωρίζω τι είναι το επιρρηματικό κατηγορούμενο; Τι ρόλο έχει σε μια πρόταση ο επιρρηματικός προσδιορισμός; Ποια είναι η διαφορά τέλος πάντων ανάμεσα στο κατηγορούμενο και το αντικείμενο; … Μερικές από τις πιο απλές ερωτήσεις των παιδιών, όταν καλούνται να προβούν σε συντακτική ανάλυση του κειμένου. Οι απαντήσεις, όσο απλές κι αν  φαντάζουν, είναι κάπως πολύπλοκο και ίσως δύσκολο  - θα έλεγα -  να κατανοηθούν πλήρως από το μαθητή. Ο λόγος είναι ότι για τους περισσότερους μαθητές το συντακτικό δεν αποτελεί παρά ένα ξεχωριστό κομμάτι εξέτασης, που απλώς προσθέτει 10 μονάδες στο συνολικό βαθμό του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών. Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι κάπως διαφορετική. Το παιδί δε γνωρίζει την άρρηκτη σχέση ανάμεσα στο συντακτικό, τη μετάφραση και το σημαντικότερο την κατανόηση του αρχαίου κειμένου.    

Βασική προϋπόθεση σωστής και μεθοδικής προσέγγισης ενός (αδίδακτου) αρχαίου κειμένου αποτελεί η κατανόηση – από την πλευρά του μαθητή – ότι το εγχείρημα αυτό απαιτεί κάποιες συγκεκριμένες μεθόδους, ώστε να υπάρξει  αρμονία στη σχέση συντακτικού – μετάφρασης. Τι σημαίνει όμως αρμονική σχέση συντακτικού – μετάφρασης; Πολύ απλά σημαίνει ότι πρέπει ο μαθητής να κατανοήσει ότι η σωστή συντακτική προσέγγιση του κειμένου θα ανοίξει για τον ίδιο διάπλατα το δρόμο σε μια επιτυχημένη απόδοση της μετάφρασής του. Ο μαθητής οφείλει,  μέσα από προσεγμένη (κι όχι επιφανειακή – επιδερμική ) επαφή με το συντακτικό, να συνειδητοποιήσει τον ουσιαστικό ρόλο κάθε όρου της πρότασης, ώστε να τον αποδώσει και σωστά μεταφραστικά.   Κάτι τέτοιο, βέβαια, προϋποθέτει μεθοδική ενασχόληση με το αδίδακτο αρχαίο κείμενο, καλή γνώση λεξιλογίου, εκφραστική άνεση και το σημαντικότερο κατανόηση του ιδιαίτερου ρόλου κάθε όρου της πρότασης.

Σ’ αυτό το σημείο, λοιπόν, οφείλω να επισημάνω ότι η επαφή του μαθητή με το αδίδακτο – άγνωστο κείμενο πρέπει να αποτελέσει για το ίδιο μια ξεχωριστή κι ευχάριστη εμπειρία, καθώς μέσα από αυτό  θα ενεργοποιήσει όλους εκείνους τους μηχανισμούς του που θα του επιτρέψουν να «δημιουργήσει» στην ουσία ένα δικό του κείμενο, μέσα από τη δική του οπτική. Χρέος μου ως εκπαιδευτικός είναι να φέρω το παιδί σε μια – όσο το δυνατόν – βιωματική επαφή με το αδίδακτο αρχαίο κείμενο, να κατανοήσει πλήρως τον ιδιαίτερο ρόλο του υποκειμένου, του αντικειμένου, του προσδιορισμού, της δευτερεύουσας πρότασης … Καθένα απ’ όλα αυτά αποτελούν μια ιδιαίτερη ψηφίδα, που συνθέτουν ένα κείμενο, που αντανακλά τον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης, οργάνωσης και φιλοσοφίας ενός λαού, που έστω και μέσα από αυτά τα αποσπασματικά μικρά κείμενα  οφείλουμε να μνημονεύουμε και να αισθανόμαστε περήφανοι που είμαστε απόγονοί τους…