ΓΝΗΣΙΑ - ΝΟΘΗ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

Μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας :

Γνήσιοι τρόποι διάθεσης του ελεύθερου χρόνου που συνιστούν γνήσια ψυχαγωγία είναι:

Ενασχόληση με τις τέχνες και τον πολιτισμό (ποιοτικός κινηματογράφος, θέατρο, μουσική, χορός, εκδηλώσεις, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, εκθέσεις, πινακοθήκες …), συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες κι εκδηλώσεις, η παρακολούθηση διαλέξεων. Θεωρούμε ψυχαγωγία αυτού του είδους τις ενασχολήσεις, γιατί μέσα από την τέχνη και την επαφή με τον πολιτισμό το άτομο εξευγενίζεται , οξύνει τη φαντασία του και τα αισθητικά του κριτήρια, υπερβαίνει την καθημερινότητα, λυτρώνεται ή και προβληματίζεται.

Η ανάγνωση ποιοτικών βιβλίων που επιφέρει καλλιέργεια πνεύματος, ικανοποιεί το «φιλοπερίεργο» του ανθρώπου και πολλές φορές δίνει λύσεις σε διάφορα προβλήματα.

Η γλωσσομάθεια.

Η παρακολούθηση ποιοτικών εκπομπών στην τηλεόραση ή ποιοτικών ταινιών στο DVD, ενασχόληση με τον Η\Υ, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το διαδίκτυο με την προϋπόθεση της ορθής επιλογής και της ενεργητικής συμμετοχής .

Ο αθλητισμός, τα παιχνίδια της κίνησης και τα ομαδικά παιχνίδια που προσφέρουν εκγύμναση ψυχής, σώματος και πνεύματος, καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας, συλλογικότητας, άμιλλας, δημιουργική εκτόνωση, πειθαρχία, εύρωστο – όμορφο σώμα. Ιδιαίτερα σήμερα που οι συνθήκες ζωής στα αστικά κέντρα είναι ασφυκτικές κι αλλοτριωτικές, επιβάλλεται η ενεργητική ενασχόληση με τον αθλητισμό. 

Οι εκδρομές που τονώνουν την επαφή με τη φύση, επαφή με την αρμονία, το μέτρο, την ομορφιά, ερεθίσματα δημιουργίας, πηγή έμπνευσης, ψυχική γαλήνη. 

Τα ταξίδια (στο εσωτερικό – εξωτερικό), για να αποκομίσουμε νέες εμπειρίες – βιώματα, αναζωογόνηση, ψυχική κάθαρση, επαφή με κουλτούρα – παραδόσεις άλλων λαών, διεύρυνση οριζόντων, απομάκρυνση από εθνικιστικού χαρακτήρα αντιλήψεις – καλλιέργεια διεθνιστικού πνεύματος.

Η δημιουργία ατομικής έκφρασης με το πρόσωπο του ερασιτεχνισμού.

Η σύναψη ουσιαστικών σχέσεων, η επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα, η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων. Οι δεσμοί, οι φιλίες, η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις που ενισχύουν τις κοινωνικές επαφές. Έτσι, επιτυγχάνεται η κάλυψη συναισθηματικών κι επικοινωνιακών αναγκών, η ανταλλαγή ιδεών, η ευκολότερη αντιμετώπιση προβλημάτων, η ασφάλεια, η συμπαράσταση , η αποφυγή μοναξιάς.

Η συμμετοχή σε διάφορους συλλόγους κι οργανώσεις και η εθελοντική προσφορά όχι μόνο καλλιεργούν την κοινωνική αλληλεγγύη αλλά φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά, συσφίγγοντας τις ανθρώπινες σχέσεις. Ειδικά ο εθελοντισμός, με τις διάφορες μορφές του, ενθαρρύνει την κοινωνική συμμετοχή των πολιτών όλων των ηλικιών κι αναπτύσσει το αίσθημα της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης.   

Ενασχόληση με τα κοινά: ο άνθρωπος ολοκληρώνεται ως κοινωνικό και πολιτικό ον, ελέγχει την εξουσία, οξύνει την κοινωνικο – πολιτική του συνείδηση.

Ο χρόνος για αυτοκριτική, για περισυλλογή.

Σημείωση: Πρέπει να σημειωθεί ότι οι τρόποι ορθής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου είναι ατελείωτοι, έχουν να κάνουν με την ιδιοσυγκρασία και τις ανάγκες του κάθε ατόμου αλλά και τις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες κάθε εποχής. Γενικότερα, οτιδήποτε βοηθάει το άτομο να βελτιώνεται, να ηρεμεί και να ολοκληρώνει την προσωπικότητά του πρέπει να εκλαμβάνεται ως ψυχαγωγικό αγαθό. Κι αυτό μπορεί να είναι κάτι πολύ σύνθετο αλλά και πολύ απλό, όπως για παράδειγμα, το να ατενίζει κάποιος το ηλιοβασίλεμα, φέρνοντας στη σκέψη του όμορφες αναμνήσεις ή κάνοντας την αυτοκριτική του. Είναι λάθος να προσδίδεται στον όρο ψυχαγωγία μια «κουλτουριάρική» και μόνο διάσταση .  

 

Μορφές νόθης ψυχαγωγίας

Άγονοι τρόποι διάθεσης του ελεύθερου χρόνου που συνιστούν νόθη ψυχαγωγία είναι:

Πολύωρη και παθητική παρακολούθηση χαμηλής ποιότητας πολιτιστικών έργων και η απομάκρυνση από αληθινές μορφές τέχνης  (εμπορικό θέαμα ή ακρόαμα, προγράμματα ευτελούς αισθητικής, όπως π.χ. οι τηλεοπτικές σειρές, όπου προβάλλονται αρνητικά πρότυπα, υποβαθμίζουν την αισθητική , DVD) , που επιφέρουν πνευματική αποδυνάμωση, παθητική θέαση , αποχαύνωση και υποβάθμιση της αισθητικής του ατόμου.

Η κατάχρηση ηλεκτρονικών παιχνιδιών που παθητικοποιούν τη σκέψη , αποχαυνώνουν το άτομο, περιστέλλουν τη φαντασία, καλλιεργούν την εσωστρέφεια και την αντικοινωνικότητα, εμποδίζουν την επικοινωνία και την κρίση, συντελούν στην απώλεια του ελεύθερου χρόνου ή στη μη γόνιμη κι εποικοδομητική του αξιοποίηση. Αντίστοιχα λειτουργεί και η άσκοπη χρήση του Η\Υ  και του διαδικτύου.

Η εκτόνωση στο γήπεδο μέσω εκδηλώσεων χουλιγκανισμού (οπαδοποίηση, φανατισμός, βία, μαζοποίηση), αντί για υγιή παρακολούθηση. Σ’  αυτήν την περίπτωση δεν εκτονώνεται θετικά το περίσσειο φορτίο ενέργειας, γίνεται απλός καταναλωτής θεάματος, προβαίνει σε βίαιες αντικοινωνικές ενέργειες.

 Η εμμονή σε μορφές εκτονωτικής διασκέδασης (λ.χ. νυχτερινά κέντρα) φθείρει τη σωματική υγεία (ανθυγιεινοί χώροι) αλλά προκαλεί  ψυχική φθορά κι απορρύθμιση, αλλοτρίωση, γιατί δεν ευνοείται η διαπροσωπική επικοινωνία (λόγω π.χ. της εκκωφαντικής μουσικής) .

Η κατάχρηση των τυχερών παιχνιδιών, όπως η χαρτοπαιξία, προκαλούν εθισμό, απώλεια αυτοελέγχου, επιβαρύνουν οικονομικά το άτομο, καλλιεργούν μια χρησιμοθηρική αντίληψη για κάθε δραστηριότητα και γενικότερα για τη ζωή .

Η χρήση των μηχανών – γρήγορων αυτοκινήτων και η μανία της ταχύτητας που εγκυμονεί κινδύνους για τη σωματική ακεραιότητα του ατόμου, καλλιεργεί την τάση και την έφεση για επιδεικτική συμπεριφορά, οδηγεί τους νέους στην εσφαλμένη συσχέτιση της προσωπικής αξίας τους με την κατοχή αντικειμένων.

Η υπερβολική κατανάλωση ποτού, ο αλκοολισμός.

Σε ακραίες περιπτώσεις η καταφυγή σε τεχνητούς παραδείσους με την αναζήτηση εναλλασσόμενων κι απαγορευμένων εμπειριών, όπως διάφορα είδη ναρκωτικών ουσιών που φθείρει τη σωματική υγεία, οδηγεί σε φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, προκαλεί ψυχικές διαταραχές, επιφέρει την κοινωνική περιθωριοποίηση, καθιστά τα άτομα, μέσω του εθισμού, έρμαια του πάθους τους.

Η υπερβολική κατανάλωση φαγητού.

Η διάθεση του ελεύθερου χρόνου σ’  επαγγελματικές δραστηριότητες.