ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ-ΠΡΟΤΥΠΑ

ΟΡΙΣΜΟΙ ΜΙΜΗΣΗΣ -  ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ: Η μίμηση είναι εγγενές χαρακτηριστικό των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων, οι οποίοι δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη την προσωπικότητά τους. Συχνά η μίμηση γίνεται άγονος μιμητισμός, που αλλοτριώνει την προσωπικότητα των νέων και αποτελεί ανασχετικό παράγοντα για την πρόοδο της κοινωνίας. Μιμητισμός είναι η μηχανική και άκριτη αντιγραφή στοιχείων ενός προσώπου ή μιας ανθρώπινης συμπεριφοράς, που αλλοτριώνει και ετεροκατευθύνει το άτομο.

Ορισμός πρότυπο- γενικά  : Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός, ότι σε κάθε κοινωνία υπήρχαν πρότυπα που επηρέαζαν τη μάζα αποφασιστικά στην εξέλιξή της. Οι άνθρωποι που θεωρούνταν πρότυπα ή και ινδάλματα κάποτε, ήταν συνήθως αυτοί οι οποίοι εισήγαγαν στην κοινωνία καινούργιους τρόπους δράσης και συμπεριφοράς που υιοθετούνταν άμεσα απ’ τους υπόλοιπους. Όσες φορές τα πρότυπα ήταν ακτινοβόλες  προσωπικότητες, που ξεχώριζαν απ’ το σύνολο, γίνονταν παραδείγματα για μίμηση και φυσικό επακόλουθο ήταν η προκοπή σε κάθε τομέα. Στην εποχή μας, τη γεμάτη αντιφάσεις και ψευδαισθήσεις τα πρότυπα αμφισβητούνται και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως ό,τι κάνουν, το κάνουν με δική τους ευθύνη κι επιλογή, χωρίς να επηρεάζονται από εξωτερικούς παράγοντες. Αρκετοί  άλλοι διαπιστώνουν ότι τα πρότυπα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κι έχουν επιτύχει στόχους που θεωρούνται ιδανικοί από το κοινωνικό σύνολο, κυρίως από τους νέους. Στην περίοδο της παιδικής αλλά και της νεανικής τα πρότυπα εμπνέουν, καθοδηγούν και πολύ συχνά καθορίζουν τη ζωή των ατόμων. Έτσι, τα άτομα αυτά δε χρειάζεται να πειραματιστούν και να ριψοκινδυνεύσουν, αλλά ακολουθούν την «πεπατημένη», με αποτέλεσμα «να αποκτούν» σιγά σιγά τη δική τους ταυτότητα και να προσαρμόζονται ομαλά στα κοινωνικά δεδομένα.

Σταδιακά, όμως, η ανάπτυξη κριτικής ικανότητας, η πνευματική ωρίμανση, η αύξηση της αυτοεκτίμησης οδηγούν στη διαφοροποίηση του ατόμου κι επομένως τα πρότυπα χάνουν μέρος της λάμψης τους.

Πρόσωπο, πράγμα ή κατάσταση που μπορεί να χρησιμεύσει ως υπόδειγμα για μίμηση. Η έννοια πρότυπο έχει τις εξής σημασίες:

1. Στην επιστήμη: Πρότυπο με μορφή μεθοδολογική.

2. Στην γλυπτική και αρχιτεκτονική : πρόπλασμα.

3. Στις εικαστικές τέχνες: πρόσωπο προς για αναπαράσταση.

4. Στην τεχνολογία : τεχνικό μέσο ή τεχνητό δημιούργημα

5. Στην κοινωνική ζωή : α) Πρότυπο μπορεί να αποτελέσει ο άνθρωπος, που είναι πρότυπο ήθους αρετής. β) Πρότυπο μπορεί να αποτελέσει ένας τρόπος ζωής, σκέψης ή συμπεριφοράς.

Το πρότυπο διαφέρει από το είδωλο. Το είδωλο καθιερώνεται από το συναίσθημα, έχει προσωρινή γοητεία και γρήγορα χάνει το κύρος του. Το πρότυπο, αντίθετα, διαθέτει σταθερή και διαχρονική αξία.

Τα πρότυπα διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποιο πρότυπο, σύμφωνα με το οποίο ρυθμίζουν τις ενέργειές τους και τη συμπεριφορά τους. Με τον τρόπο αυτό τα πρότυπα γίνονται οδηγοί της κοινωνίας.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ - ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΤΥΠΩΝ

Τα πρότυπα είναι κίνητρο δράσης και προόδου, που παρέχουν τη δυνατότητα στα άτομα να τα μιμούνται και να τα ακολουθούν, κάνοντας κάτι αξιόλογο στη ζωή τους. Η ύπαρξη προτύπων (ειδώλων) βλάπτει όμως, όταν η μίμηση είναι δουλική και περιορίζεται ο προσωπικός τρόπος έκφρασης, η ελευθερία στις επιλογές, πρωτοβουλία και η αυτενέργεια από τα άτομα που ακολουθούν ή θαυμάζουν κάποιο πρότυπο.

ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ

• Καλά (θετικά): Οδηγούν στη βελτίωση του ανθρώπου και της ζωής του

• Κακά (αρνητικά): Έχουν καταστρεπτικές συνέπειες για το άτομο και για τη ζωή του

ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Το κυρίαρχο πρότυπο της σύγχρονης εποχής είναι αυτό του «οικονομικού/ υλιστικού/ καταναλωτικού ανθρώπου» (homo economicus/ homo consumens). Το πρότυπο αυτό προβάλλει την υλιστική αντίληψη της ζωής, τον υλικό ευδαιμονισμό, την απόκτηση υλικών αγαθών, την καταναλωτική μανία, την «άνετη» και πολυτελή ζωή με την υπερεπάρκεια προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, την επιβολή του lifestyle, την ανάγκη της – έστω και επιφαινόμενης – «επιτυχίας» (συχνά με κάθε τίμημα) και προκαλεί άγχος, αγωνία, πλήξη, και ανασφάλεια από τον αγώνα για την ικανοποίησή του.

 

 

ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΜΙΜΗΣΗΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Η μίμηση και ο μιμητισμός εμφανίζονται στα εξής πεδία:

• Κοινωνικό πεδίο: Συμπεριφορά, συνήθειες, τρόπος ένδυσης, τρόποι διασκέδασης, γλώσσα, καταναλωτικές αγορές

• Εθνικό πεδίο: Προγονοληξία, προοδοπληξία, ξενομανία

• Ηθικό - Πνευματικό πεδίο: Αξίες, αρχές, ιδέες, τρόπος σκέψης. Η γνήσια μίμηση υποδηλώνει ότι κάποιο άτομο συνειδητά επιλέγει τα θετικά στοιχεία μιας συμπεριφοράς και, αναλύοντάς τα, τα μεταλλάσσει σε προσωπικά στοιχεία, αναπόσπαστα κομμάτια της προσωπικότητάς του. Έτσι, η μίμηση σημαίνει αυτοέκφραση, ενώ ο μιμητισμός σημαίνει στείρα απομίμηση και αλλοτρίωση

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Α. Εσωγενή:

• Οι νέοι αναζητούν πρότυπα γιατί θέλουν να ικανοποιήσουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώριση των ικανοτήτων τους

• Οι νέοι είναι εύπλαστοι, εύπιστοι, άπειροι, επιρρεπείς, εντυπωσιάζονται εύκολα και έχουν την ανάγκη της καταξίωσης

• Η επικράτηση της «ήσσονος προσπάθειας» οδηγεί πολλούς εφήβους στο μιμητισμό και όχι στην αυτοέκφραση

• Οι νέοι άνθρωποι είναι συνήθως ανώριμοι και ανασφαλείς και πιστεύουν ότι θα βελτιώσουν τον εαυτό τους προσλαμβάνοντας ανεπεξέργαστα, αλλότρια στοιχεία

• Όσοι μιμούνται άκριτα πιστεύουν πως θα αποκτήσουν αυτοπεποίθηση μέσω της ταύτισής τους με κοινώς αποδεκτά πρότυπα

Β. Εξωγενή:

• Η βιομηχανοποίηση της εκπαίδευσης, στείρα αποστήθιση και τον «παπαγαλισμό», η εξειδίκευση της γνώσης, καταλύουν τη σφαιρικότητα και την αυτενέργεια

• Η εμπορευματοποίηση των Μ.Μ.Ε., η πλήρης παθητικοποίηση και αδράνεια του νου, η πλύση εγκεφάλου από τη διαφήμιση, κατασκευάζουν είδωλα, και μαζί με τα προβαλλόμενα προϊόντα επιβάλλουν και μοντέλα συμπεριφοράς

• Ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής, οι ευκολίες ανέσεις που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογική εξέλιξη, οι πολλαπλές απαιτήσεις της ζωής, δεν αφήνουν περιθώρια για αφομοίωση, κριτικό έλεγχο

• Ο καταναλωτισμός έκανε τους ανθρώπους να ταυτίζουν το «έχειν» με το «είναι» και να λειτουργούν με το δόγμα: «είσαι ό, τι δείχνεις» και να προσπαθούν να αποκτήσουν ταυτότητα μέσω του «φαίνεσθαι», της

επίδειξης, της ακριβής και εκκεντρικής εμφάνισης κάποιων επώνυμων «σταρ» της εποχής

• Η τεχνητή «ανάγκη» προσαρμογής στη μόδα και το μοντέρνο, ο αλλοτριωτικός τρόπος ζωής στις μεγαλουπόλεις, η ρευστότητα και η διαλυτικότητα της εποχής μας, απογυμνώνει το σύγχρονο άνθρωπο από υψηλές αξίες

• Οι ανταγωνιστικές διαπροσωπικές σχέσεις πείθουν το νέο πως η επιβίωση προϋποθέτει την αποδοχή των κυρίαρχων κανόνων συμπεριφοράς

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

• Απουσιάζουν ο προβληματισμός και η επεξεργασία των μηνυμάτων, τυποποιείται η γνώση, περιορίζονται οι πνευματικοί ορίζοντες και η κριτική ικανότητα του ανθρώπου

• Ο άνθρωπος συχνά χειραγωγείται, αποπροσανατολίζεται και χάνει την πνευματική του ελευθερία

• Ο μιμητισμός εμποδίζει την ενδοσκόπηση, το διάλογο με τον εαυτό μας, την αυτοκριτική

• Ο μιμητισμός προκαλεί άγχος, ανασφάλειες, φοβίες, που καταλύουν την εσωτερική γαλήνη και ισορροπία.

• Οι ανούσιες διασκεδάσεις οδηγούν στην ψυχοκτονία, συνθλίβουν την αγωγή της ψυχής και οδηγούν στην απώλεια της ψυχικής ελευθερίας

• Ο μιμητισμός οδηγεί στην κοινωνική στασιμότητα, γιατί κυριαρχούν φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας και καλλιεργείται ο ρατσισμός.

• Με το μιμητισμό οι νέοι συχνά αδιαφορούν για τους νόμους, καταπατούν και υπονομεύουν τις κοινωνικές ελευθερίες

• Ο μιμητισμός οδηγεί είτε στην αδιαφορία για τα κοινά είτε στην τυφλή κομματικοποίηση και στην αναξιοκρατία που καταλύει την ισοτιμία και την ισονομία

• Η δουλική αντιγραφή καταργεί την πολιτιστική δημιουργία, γιατί οι καλλιτέχνες υποτάσσονται στη μαζική κατανάλωση και παραγωγή έργων, συντελεί στη στράτευση της επιστήμης σε κρατικά ή ιδιωτικά

συμφέροντα και στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού

• Η γλωσσική ξενομανία τυποποιεί την ομιλούμενη γλώσσα και οδηγεί σταδιακά στη συρρίκνωση των όρων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή επικοινωνία

• Ο μιμητισμός είτε με τη μορφή της προοδοπληξίας είτε με τη μορφή της προγονοπληξίας, καλλιεργεί εξάρσεις, αφού δημιουργούνται μαζικές υστερίες και αναβιώνουν εθνικισμοί, που εμποδίζουν την αρμονική συνύπαρξη των λαών, αλλά και χάνονται οι συνεκτικοί δεσμοί του έθνους, με αποτέλεσμα να επέρχεται η πολιτιστική αλλοτρίωση και να φαλκιδεύεται η εθνική φυσιογνωμία

 

 

Είναι σωστή η άποψη πως ο άνθρωπος στην εποχή μας είναι υπάρχουν και καταδυναστεύουν τόσο την ατομική ζωή όσο και την κοινωνική, με τρόπο ύπουλο και διαβρωτικό. Ιδιαίτερα ο νέος άνθρωπος έχει παγιδευτεί μέσα από ποικίλα κι αρνητικά πρότυπα, που τον αλλοτριώνουν κι εμποδίζουν την ομαλή προσαρμογή του στο κοινωνικό σύστημα. 

Ως πρότυπα, λοιπόν, λειτουργούν κάποια πρόσωπα τα οποία έχουν αποδεσμευμένος από πρότυπα, γιατί είναι ελεύθερος ; Καταρχήν, ο άνθρωπος σήμερα δεν είναι ελεύθερος κι αυτό αναδεικνύεται από την ίδια του τη ζωή, που είναι άστατη, αβέβαιη κι αγωνιώδης. Η ελεύθερη ζωή ποτέ δε δημιουργεί τέτοια προβλήματα, αντίθετα ο ελεύθερος άνθρωπος νιώθει δυνατός κι ευτυχισμένος κι αυτό φαίνεται απ’ τα θετικά δημιουργήματα του αγώνα του.

Η τεχνολογία έχει επιβληθεί σε κάθε μορφή της κοινωνικής ζωής και χωρίς αυτήν ο άνθρωπος αδυνατεί να ζήσει απλά, φυσικά, αντίθετα νιώθει μεγάλες ελλείψεις κι έντονο ανικανοποίητο.

Εξάλλου το να κάνει κανένας ό,τι θέλει, αλλά χωρίς να του παρέχεται το δικαίωμα να το κάνει, όπως συμβαίνει συχνά στην εποχή μας, δε σημαίνει ότι αυτό είναι και το νόημα της ελευθερίας. Αυτού του είδους η αντίληψη για την ελευθερία στο βάθος της είναι μια τερατώδης δουλειά, που στηρίζεται σε παραγκωνισμένα ένστικτα και πάθη. Έτσι, λοιπόν, ο άνθρωπος της εποχής μας είναι «αλυσοδεμένος από παντού» και το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι υπεύθυνος γι’ αυτή τη σκλαβιά του είναι ο ίδιος, γιατί :

Έγινε δέσμιος των επιτευγμάτων του, χωρίς να το καταλάβει.

Έχασε την εσωτερική του ελευθερία.

Οι επιλογές ρυθμίζονται από πρότυπα που του έχουν επιβληθεί απ’ το κοινωνικό σύστημα.

Ο χαρακτήρας του με βάση τα σημερινά καταναλωτικά δεδομένα, διαπλάθεται ανάλογα, απ’ την τρυφερή κιόλας ηλικία.

Ορισμένοι άνθρωποι, που τολμούν να αρνηθούν κανόνες συμπεριφοράς που στηρίζονται στα σύγχρονα πρότυπα και να ρυθμίσουν τη ζωή τους με βάση το ανθρωπιστικό ιδεώδες, κινδυνεύουν να θεωρηθούν απ’ τους υπόλοιπους οπισθοδρομικοί, συντηρητικοί, πουριτανοί, αφελείς. Οι πρωτοποριακοί άνθρωποι συνήθως μένουν μόνοι, γιατί συχνά η κοινότητα τους φοβάται ενώ στο βάθος τους ζηλεύει για την τόλμη τους να πάνε κόντρα σε σταθερές και κοινές αρχές.

 

Γιατί οι νέοι αναζητούν πρότυπα;

·               θέλουν να ικανοποιήσουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώριση των ικανοτήτων τους

·               θέλουν με τη μίμηση προτύπων να απελευθερωθούν από την ,ανωνυμία που δημιουργεί ο συνωστισμός στις μεγαλουπόλεις

·               εντυπωσιάζονται από τη δόξα των προτύπων ·

·               θέλουν με τη μίμηση προτύπων να διαμορφώσουν την προσωπι­κότητα τους ·

·               έχουν την έμφυτη τάση για προσωπολατρεία ·

·               θαυμάζουν και εκτιμούν τις αναγνωρισμένες προσωπικότητες.

 

 

Προβαλλόμενα πρότυπα ( ποια πρότυπα έχει ο σημερινός άνθρωπος ; )

Αρχικά τα πρότυπα προέρχονται από τον οικογενειακό χώρο, ύστερα από το σχολικό κι ακολουθεί ο ευρύτερος κοινωνικός χώρος. Επίσης, τα ΜΜΕ, η διαφήμιση, η πνευματική και πολιτική ηγεσία, η εκπαίδευση προβάλλουν συγκεκριμένους

τρόπους συμπεριφοράς κι αντιδράσεων, με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν πρότυπα. Όμως, σε γενικές γραμμές τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι αρνητικά, αφού προτείνουν αρνητικές στάσεις ζωής κι αποτελούν ένδειξη της βαθιάς πνευματικής και ηθικής κρίσης της εποχής μας. Τέτοια πρότυπα αρνητικά  είναι :

Του ευτυχισμένου καταναλωτή, που ταυτίζει το «έχειν» με το «είναι» και διακατέχεται από πνεύμα υλικού ευδαιμονισμού, που θεοποιεί το χρήμα, υποτιμά το πνεύμα. Ο υπερκαταναλωτής ζει για να καταναλώνει, διακατέχεται από ακόρεστη μανία για υλικά αγαθά, υποτάσσεται στο εφήμερο και στο πρόσκαιρο.

Του επαγγελματικά και οικονομικά «επιτυχημένου», που διακρίνεται και καταξιώνεται, χρησιμοποιώντας πλάγια μέσα και καταβάλλοντας ελάχιστο κόπο σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, όπου κυριαρχεί το ιδανικό του ελάσσονος μόχθου.

Του εξειδικευμένου τεχνοκράτη, του απόλυτα προσαρμοσμένου  στις απιτήσεις της σύγχρονης ανταγωνιστικής εποχής, με υπεραμοιβές και κοινωνικό – οικονομική δύναμη.

Του ατομιστή, που»τυφλωμένος» από τον εγωκεντρισμό του, αδιαφορεί για τα κοινά, προτάσσει το ατομικό συμφέρον, επιδιώκει ατομικές λύσεις χωρία συλλογική δράση και λειτουργεί ωφελιμιστικά.

Του ατόμου που εξιδανικεύει τη σωματική διάσταση κι αδιαφορεί για την ηθικοπνευματική πτυχή της προσωπικότητάς του.

Της χειραφετημένης γυναίκας, που καταφέρνει να ανταποκρίνεται  επιτυχώς στους πολλαπλούς της ρόλους με τη βοήθεια των τεχνολογικών επιτευγμάτων και φέρνει σε πέρας τα πάντα, βγαίνοντας από τη διαδικασία αυτή «ατσαλάκωτη». Το αποτέλεσμα είναι να γεμίζει ενοχές το γυναικείο φύλο, καθώς αυτό αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του.

Πρότυπα βίας κι εγκληματικότητας, κυρίως μέσα από την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και το Διαδίκτυο. Ιδιαίτερα στις ημέρες μας είναι πολύ εύκολο τα παιδιά να παρασυρθούν από τα πρότυπα αυτά, διότι τα βλέπουν σχεδόν καθημερινά και τελικά νομίζουν ότι αυτό που προβάλλεται είναι το σωστό και κοινωνικό αποδεκτό.

Πρόσωπα από το χώρο  της πολιτικής, που εκπροσωπούν τη δύναμη και συχνά επιβάλλονται με την πειθώ, το ψέμα και την απάτη.

Είδωλα από τον καλλιτεχνικό και τον αθλητικό χώρο, που τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας και της προβολής με κάθε τρόπο, κρατώντας συχνά αναξιοπρεπείς στάσεις κι ακολουθώντας άνομες συμπεριφορές. Τα πρόσωπα αυτά ασκούν γοητεία στο πλατύ κοινό με την εμφάνισή τους ή το ταλέντο τους, αλλά πνευματικά και ψυχικά είναι κενά. Πρόκειται για «κατασκευασμένα» πρότυπα που προωθούνται από το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο για λόγους εμπορευματικής αξιοποίησής τους κι αποπροσανατολισμού των πολιτών. Συγκεκριμένα:

ü Ηθοποιοί και των δύο φύλων, που γοητεύουν με την ομορφιά τους ή το ταλέντο τους και το πλατύ παγκόσμιο κοινό, ενώ ο πνευματικός τους κόσμος είναι άδειος από συναισθήματα και γνώσεις.

ü Τραγουδιστές κάθε είδους μουσικής, ενθουσιάζουν κατά κύριο λόγο τους νέους, που τους θεωρούν ινδάλματα κι εκπροσώπους της αντίδρασης στα κοινωνικά καθιερωμένα στοιχεία, που κατά τη γνώμη τους είναι άχρηστα.

ü Ποδοσφαιριστές, που θεωρούνται «αυθεντίες» σ’ αυτό το δημοφιλές σπορ, εύκολα θαυμάζονται απ’ τη νεανική γενιά.

Οι νέοι έχουν για πρότυπα τους μεγαλύτερους, που ένα ποσοστό από αυτούς είναι αλλοτριωμένο από άλλα πρότυπα, με αποτέλεσμα «ο φαύλος κύκλος» να συνεχίζεται και να μην υπάρχουν καθαρά σχήματα ζωής για παραδοχή απ’ τη μεριά του νέου. 

Σκληροί εγκληματίες, που καταφέρνουν να «ξεγλιστρούν» απ’ το νόμο και να αποτελούν δημόσιο κίνδυνο. Το ρισκάρισμα της ζωής αυτών των ανθρώπων απ’ τη μια μεριά, η αδυναμία της κοινωνίας απ’ την άλλη να τους βάλει στη θέση τους, γοητεύουν πολλούς και συχνά οι άνθρωποι αυτοί που δεν έχουν ίχνος ανθρωπιάς μέσα τους γίνονται παράδειγμα για μίμηση, γιατί η κακώς εννοούμενη δύναμή τους και η εξυπνάδα τους να προβαίνουν ασύστολα σε πράξεις ανήθικες και κτηνώδεις, μυθοποιούνται, ιδιαίτερα από τους ανώριμους κι άπειρους νέους που επιπόλαια τους θεωρούν ήρωες.

Άνθρωποι αντιδραστικοί σ’ αυτό το ισχύον κατεστημένο, καταλήγουν να βλέπουν τη ζωή απ’ το άλλο άκρο, δημιουργώντας κινήσεις μέσα στο κοινωνικό σώμα, εισάγοντας άλλους τρόπους ζωής, άλλες ιδεολογίες τις οποίες  κατευθύνουν οι ίδιοι, με απώτερο σκοπό την ικανοποίηση των κάθε είδους συμφερόντων τους.

Μια σημαντική μερίδα ανθρώπων δεν έχει καθόλου πρότυπα, αμφισβητεί θεσμούς κι αξίες, δε δέχεται καμιά αρχή. Η μοναδική τους πίστη είναι ότι δεν πιστεύουν τίποτα, άρα είναι ελεύθεροι. Με τους νόμους της λογικής, όμως, δεν είναι καθόλου ελεύθεροι, αφού πιστεύουν στο «τίποτα», άρα υπάρχει έστω και μια πίστη που καταρρίπτει το απόλυτο της ελευθερίας τους. Οι άνθρωποι αυτοί εντάσσονται σε κινήσεις αναρχικών, που αποτελούν μια απ’ τις μεγαλύτερες πληγές της σύγχρονης κοινωνίας, γιατί παλεύουν να την καταλύσουν. Στην ουσία τους αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι γνήσια αναρχικοί, αλλά άνθρωποι παγιδευμένοι απ’ τις δυσκολίες της ζωής, αδύναμοι να αντιδράσουν με υγεία στους κοινωνικούς φραγμούς που τους δημιουργούν τη δυστυχία και τη σύγχυση στην προσωπική τους ζωή.

Φυσικά, μέσα σ’ αυτήν την κατάσταση που βρίσκεται η κοινωνία μας, τη γεμάτη αποπροσανατολισμό κι αντιφάσεις, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι ώριμοι, θετικοί, αγωνιστικοί, που δεν επηρεάζονται από ουτοπικά πρότυπα, που έχουν συνειδητοποιήσει καλά μέσα τους την αληθινή αξία και τις δυνάμεις που υπάρχουν σε κάθε άνθρωπο κι ανάλογα ζουν κι αγωνίζονται. Αυτοί οι άνθρωποι ξέρουν ποιοι είναι, τι θέλουν, πώς είναι η ζωή και πώς θα έπρεπε ή θα μπορούσε να είναι. Ανάλογα συντονίζουν τις προσπάθειές τους, για την προσωπική ευτυχία τους και την επικράτηση της ανθρωπιάς και της αλήθειας. Οι στόχοι τους είναι οριοθετημένοι και δυναμικά αγωνίζονται να τους κατακτήσουν με ελευθερία και ήθος. Συχνά, αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν θετικά πρότυπα, έστω κι αν είναι λίγοι, έστω κι αν οι συνθήκες δυσκολεύουν τις προσπάθειές τους, η δράση τους όμως ξεσηκώνει κάποιες κοιμισμένες συνειδήσεις.

Συγκεκριμένα, ως πρότυπο θετικό θεωρούνται:

Του ιδεολόγου, του ατόμου με αξίες και ιδανικά, καθώς ζούμε στην εποχή της κρίσης ιδεολογιών, έλλειψης οραμάτων, μηδενιστικής αμφισβήτησης, υλιστικής νοοτροπίας.

Του αγωνιστή, αυτού που συμμετέχει στα κοινά ( εποχή : παθητικοποίησης, εφησυχασμού, πολιτικής αλλοτρίωσης, ατομικιστικών προτεραιοτήτων ).

Του ατόμου με υγιή πολιτική συνείδηση ( εποχή : οπαδοποίησης, πελατειακών σχέσεων, κομματικού φανατισμού ).

Του πνευματικού ανθρώπου ( εποχή : κυριαρχίας ειδώλων, αδιαφορίας για την πνευματική καλλιέργεια της προσωπικότητας κλπ )

Του ολοκληρωμένου ηθικοπνευματικά επιστήμονα ( εποχή : στυγνής εξειδίκευσης, τεχνοκρατικής αντίληψης κλπ )

Του ανθρώπου με οικολογικές ευαισθησίες ( εποχή : οικολογικής κρίσης – φαινομένου θερμοκηπίου, τρύπα του όζοντος – κλπ )

Του φιλειρηνιστή ( εποχή : πυρηνικής απειλής, έξαρση εθνικισμού κλπ )

Του ατόμου με πνεύμα οικουμενικής συνείδησης ( εποχή : παγκοσμιοποίησης φαινομένων και προβλημάτων ).

 

ΠΟΤΕ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΩΦΕΛΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ

Τα πρότυπα ωφελούν τους νέους όταν:

• έχουν πνευματική και ηθική συγκρότηση

• προβάλλουν ηθικές και κοινωνικές αρετές

• προέχουν την αναγνώριση και την εκτίμηση του κόσμου

• συντελούν στην άνοδο του κοινωνικού επιπέδου ενός λαού

• οδηγούν τους νέους στην αυτογνωσία και στην αυτοκριτική

• έχουν ευεργετική επίδραση στη ζωή

• προβάλλουν υψηλά ιδανικά και ανθρωπιστικά οράματα

• διαμορφώνουν το χαρακτήρα και καλλιεργούν την προσωπικότητα του νέου

• συμβάλλουν στη δημιουργία ελεύθερων και υπεύθυνων νέων

• καλλιεργούν την εθνική συνείδηση του νέου

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΚΑΛΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ

Τα καλά (θετικά ή υγιή) πρότυπα :

• Προβάλλουν ηθικοκοινωνικές αρετές

• Εμφυσούν ιδανικά και οράματα στους νέους

• Γεννούν την εμπιστοσύνη, την αυτοπεποίθηση και την αισιοδοξία

• Ασκούν ευεργετική επίδραση στη ζωή

• Συμβάλλουν στη σύμμετρη διαμόρφωση της προσωπικότητας

• Συντελούν στη ανύψωση της κοινωνίας και την ανάπτυξη του πολιτισμού

• Οδηγούν το άτομο στην καταξίωση

 

 

Συνέπειες της υιοθέτησης αρνητικών προτύπων

 

Τα αρνητικά πρότυπα επηρεάζουν το σύγχρονο άνθρωπο ανεξάρτητα από την ηλικία και το φύλο. Ιδιαίτερα, όμως, επιδρούν στην ασχημάτιστη προσωπικότητα των νέων και τη διαμορφώνουν αρνητικά. Οι νέοι εύκολα μυθοποιούν – εξιδανικεύουν πρόσωπα και καταστάσεις, θεωρώντας ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Έτσι, αντιγράφουν μηχανικά, χωρίς να κρίνουν τα προβαλλόμενα αρνητικά πρότυπα κι οδηγούνται σε άγονο μιμητισμό που αλλοτριώνει την προσωπικότητά τους και περιορίζει τον προσωπικό τρόπο έκφρασης. Συγκεκριμένα:

Ο άνθρωπος υποδουλώνεται σε πάθη κι αδυναμίες, λειτουργεί με γνώμονα την εξυπηρέτηση ίδιων συμφερόντων κι έτσι επικρατεί ο ανταγωνισμός και το ωφελιμιστικό πνεύμα.

Τα άτομα αδιαφορούν για τα κοινά, καθώς ενδιαφέρονται μόνο για τα υλικά αγαθά. Το αποτέλεσμα είναι να υπονομεύεται η δημοκρατία, αφού οι πολίτες δεν ασκούν έλεγχο στην πολιτική ηγεσία.

Τα πάντα εμπορευματοποιούνται στο όνομα του κέρδους και της καταξίωσης, με επακόλουθο την απώλεια του προσανατολισμού. Ο άνθρωπος δεν έχει πυξίδα για να πορεύεται.

Ο άνθρωπος γεμίζει με άγχος κι ανασφάλεια, όταν δεν μπορεί να μοιάσει σ’ αυτά.

Η υιοθέτηση ορισμένων αρνητικών συμπεριφορών συνδέεται με την επίταση των νοσηρών κοινωνικών φαινομένων, όπως του χουλιγκανισμού, της βίας κλπ.

Επίσης, τα αρνητικά πρότυπα επιδρούν ως εξής:

Μπλοκάρουν την πνευματική δημιουργία, περιορίζουν τον προσωπικό τρόπο έκφρασης, δημιουργούν φανατισμό και «ανόητες» μιμητικές τάσεις, εγωκεντρισμό, στερούν την ελευθερία στις επιλογές, αποκόπτουν το νέο από το αναγκαιότατο για τη διάπλασή του οικογενειακό του περιβάλλον, γιατί δημιουργούν προβλήματα δυσαρμονίας ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Δημιουργούν αναστάτωση, άγχος, νευρικότητα, ψυχολογικά προβλήματα, που σταδιακά οδηγούν σε προσωπικά και κοινωνικά αδιέξοδα. Δημιουργούν τον κίνδυνο να περιπέσει ο νέος, συχνά και ο ώριμος άνθρωπος, σε κακές συναναστροφές, που διαφθείρουν , αλλοτριώνουν και οδηγούν στην καταστροφή. Τα αδιέξοδα που δημιουργούνται απ’ αυτήν την ουτοπική αναζήτηση της ευτυχίας, οδηγούν στην αμφισβήτηση, αργότερα στην άρνηση της ζωής, όπου μοναδική διέξοδος γίνεται η χρήση ναρκωτικών, η  κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών και κάποτε ο θάνατος.

Όμως, το κόστος είναι σημαντικό όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για την κοινωνία ολόκληρη, όπου συμβαίνουν τα εξής χαρακτηριστικά:

Χάνει μέλη δημιουργικά.

Δημιουργούνται κοινωνικά προβλήματα, όπως :

Βία κι εγκληματικότητα.

Τρομοκρατία.

Οικονομική καταστροφή.

Κλονίζονται οι θεσμοί της.

Χάνεται το νόημα της πραγματικής ελευθερίας και Δημοκρατίας.

Κοινωνικές αναταραχές.

Επιτείνεται η ηθική κρίση.

Σύγκρουση ανάμεσα στις γενιές, με αποτέλεσμα το χάσμα να βαθαίνει όλο και περισσότερο.

Ασυνεννοησία, έλλειψη κοινωνικότητας.

Απογοήτευση που φτάνει ως την απόγνωση.

Μεγάλος κίνδυνος εξαφάνισης, διάλυσης της κοινωνίας.

 

Γιατί τα αρνητικά πρότυπα έχουν τόσο μεγάλη διάδοση στην εποχή μας;

 

Πάλι, όπως στα περισσότερα προβλήματα της εποχής μας, φταίει ο τεχνολογικός πολιτισμός μας, που είναι ασύμμετρος

με την ωριμότητα και τις πραγματικές ανάγκες του σημερινού ανθρώπου. Κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας, εξάλλου, είναι η ανάπτυξη του υλικοτεχνικού πολιτισμού σε βάρος του ηθικοπνευματικού. Ο άνθρωπος θεωρεί ότι η ευτυχία προσεγγίζεται μόνο μέσω των υλικών αγαθών κι αδιαφορεί για το πνεύμα.

Το σχολείο και η οικογένεια δεν προσφέρουν ορθά πρότυπα. Συγκεκριμένα, παρατηρείται έλλειψη σωστής παιδείας που να σφυρηλατεί την αγάπη για τον άνθρωπο, όπως ακριβώς είναι, με τις δυνάμεις του και τις αδυναμίες του, τις ορμές του και τα πάθη του.  Επίσης, η προβολή ανορθόδοξων προτύπων από τα ΜΜΕ διογκώνει το πρόβλημα, η έλλειψη ενημέρωσης, για τους κινδύνους που υποθάλπονται πίσω απ’ τα τέτοιου είδους πρότυπα.

Αλλά σημαντικό μερίδιο ευθύνης φέρει ο παράγοντας άνθρωπος, που δε θέλει να χρησιμοποιήσει σωστά τη λογική του.

Η έλλειψη, επίσης, των καλών προτύπων ή για την ακρίβεια η ελαχιστοποίησή τους.

Η άγνοια κι η απειρία των νέων πάνω στα προβλήματα και στις ευθύνες της ζωής.

Η ευκολία της διάδοσης αυτού του συγκεκριμένου τρόπου ζωής, ή αυτών των αρνητικών ανθρώπινων τύπων – προτύπων, με τα ΜΜΕ και την εκμηδένιση των αποστάσεων.

Οι πολλαπλοί κι αλληλοσυγκρουόμενοι ρόλοι στους οποίους ο άνθρωπος καλείται να ανταποκριθεί τον οδηγούν στην αναζήτηση ερεισμάτων κι οδοδεικτών προκειμένου να προσανατολιστεί.

Η αδιαφορία, χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας, και η μοναξιά, εξαιτίας του τρόπου ζωής στις μεγαλουπόλεις, που έχουν γίνει απάνθρωπες.

Η άρνηση των παραδόσεων, που ήταν απότομη και ξέκοψε τον άνθρωπο από ουσιαστικούς δεσμούς που τον έδεναν με το παρελθόν.

Η δυσκολία οριοθέτησης αληθινών στόχων.

 Η αποκοπή από τη φύση, στέρησε πολλές φυσικές χαρές κι απολαύσεις απ’ το σύγχρονο άνθρωπο κι έκανε τον τρόπο ζωής του α-φύσικο, γεμάτο άγχος κι ανισορροπία.

Ο τουρισμός, που έχει γίνει συνήθεια από τους περισσότερους ανθρώπους, εισάγει νέα στοιχεία, νέα πρότυπα, που υιοθετούνται από πολλούς ανεπιφύλακτα.