ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

1) Ἀσυναίρετα δευτερόκλιτα ἐπίθετα

Α) Τρικατάληκτα μὲ τρία γένη (σὲ -ος, -η, -ον καὶ -ος, -α, -ον)

Θέμα: σοφο-, σοφη-, σοφο-

	Ένικὸς	Πληθυντικὸς	Δυϊκός
ὀνομαστική	ὁ σοφός ἡ σοφή τὸ σοφόν	οἱ σοφοί αἱ σοφαί τὰ σοφά	τὼ σοφώ τώ σοφά τώ σοφώ
γενική	τοῦ σοφοῦ τῆς σοφῆς τοῦ σοφοῦ	τῶν σοφῶν τῶν σοφῶν τῶν σοφῶν	τοῖν σοφοῖν τοῖν σοφαῖν τοῖν σοφοῖν
δοτική	τῷ σοφῷ τῇ σοφῇ τῷ σοφῷ	τοῖς σοφοῖς ταῖς σοφαῖς τοῖς σοφοῖς	τοῖν σοφοῖν τοῖν σοφαῖν τοῖν σοφοῖν
αἰτιατική	τὸν σοφόν τὴν σοφήν τὸ σοφόν	τοὺς σοφούς τὰς σοφάς τὰ σοφά	τὼ σοφώ τώ σοφά τώ σοφώ
κλητική	ὦ σοφέ ὦ σοφή ὦ σοφόν	ὦ σοφοί ὦ σοφαί ὦ σοφά	ὦ σοφώ ὦ σοφά ὦ σοφώ

Θέμα: δικαιο-, δικαια-, δικαιο-

	Ένικὸς	Πληθυντικὸς	Δυϊκός
ὀνομαστική	ὁ δίκαιος ἡ δικαία τὸ δίκαιον	οἱ δίκαιοι αἱ δίκαιαι τὰ δίκαια	τὼ δικαίω τὼ δικαία τὼ δικαίω
γενική	τοῦ δικαίου τῆς δικαίας τοῦ δικαίου	τῶν δικαίων τῶν δικαίων τῶν δικαίων	τοῖν δικαίοιν τοῖν δικαίαιν τοῖν δικαίοιν
δοτική	τῷ δικαίῳ τῇ δικαίᾳ τῷ δικαίῳ	τοῖς δικαίοις ταῖς δικαίαις τοῖς δικαίοις	τοῖν δικαίοιν τοῖν δικαίαιν τοῖν δικαίοιν
αἰτιατική	τὸν δίκαιον τὴν δικαίαν τὸ δίκαιον	τοὺς δικαίους τὰς δικαίας τὰ δίκαια	τὼ δικαίω τὼ δικαία τὼ δικαίω
κλητική	ὦ δίκαιε ὦ δικαία ὦ δίκαιον	ὦ δίκαιοι ὦ δίκαιαι ὦ δίκαια	τὼ δικαίω τὼ δικαία τὼ δικαίω

Παρατηρήσεις

Τὸ θηλυκὸ τῶν τρικατάληκτων ἐπιθέτων σὲ -ος:

1) λήγει σὲ -η, ἄν πρὶν ἀπὸ τὴν κατάληξη –ος τοῦ ἀρσενικοῦ ὑπάρχει σύμφωνο ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ῥ: ἀγαθός, ἀγαθή - πιστός, πιστή΄ λήγει σὲ -α, ἄν πρὶν ἀπὸ τὴν κατάληξη –ος τοῦ ἀρσενικοῦ ὑπάρχει φωνῆεν ἤ ῥ: ἅγιος, ἁγία – γενναῖος, γενναία (ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ὄγδοος, ὄγδοη).

2) Στὴν ὀνομαστική, γενική καὶ κλητικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τονίζεται ὅπου καὶ ὅπως τονίζεται στὶς ἴδιες πτώσεις τὸ ἀρσενικό: ἡ ἁγία – αἱ ἅγιαι, τῶν ἁγίων, ὦ ἅγιαι (ὅπως οἱ ἅγιοι, τῶν ἁγίων, ὦ ἅγιοι).

Β) Δικατάληκτα μὲ τρία γένη (σὲ -ος, -ον)

Θέμα: ἀφθονο-

	Ένικὸς	Πληθυντικὸς	Δυϊκός
ὀνομαστική	ὁ, ἡ ἄφθονος τὸ ἄφθονον	οἱ, αἱ ἄφθονοι τὰ ἄφθονα	τὼ ἀφθόνω τώ ἀφθόνω
γενική	τοῦ, τῆς ἀφθόνου τοῦ ἀφθόνου	τῶν ἀφθόνων τῶν ἀφθόνων	τοῖν ἀφθόνοιν τοῖν ἀφθόνοιν
δοτική	τῷ, τῇ ἀφθόνῳ τῷ ἀφθόνῳ	τοῖς, ταῖς ἀφθόνοις τοῖς ἀφθόνοις	τοῖν ἀφθόνοιν τοῖν ἀφθόνοιν
αἰτιατική	τὸν, τὴν ἄφθονον τὸ ἄφθονον	τοὺς, τὰς ἀφθόνους τὰ ἄφθονα	τὼ ἀφθόνω τώ ἀφθόνω
κλητική	ὦ ἄφθονε ὦ ἄφθονον	ὦ ἄφθονοι ὦ ἄφθονα	ὦ ἀφθόνω ὦ ἀφθόνω

Παρατηρήσεις

Ἀπὸ τὰ δευτερόκλιτα ἐπίθετα εἶναι δικατάληκτα:

1) τὰ περισσότερα ἀπὸ τὰ σύνθετα σὲ -ος: ὁ, ἡ ἄγονος, τὸ ἄγονον - ὁ, ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον - ὁ, ἡ ἄκαιρος, τὸ ἄκαιρον - ὁ, ἡ ἄκαρπος, τὸ ἄκαρπον - ὁ, ἡ ἀξιόμαχος, τὸ ἀξιόμαχον - ὁ, ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον κ.ά.

2) τὰ ἁπλὰ ἐπίθετα αἴθριος, αἰφνίδιος, βάναυσος, βάρβαρος, βάσκανος, βέβηλος, γαμήλιος, δόκιμος, ἕωλος (=παλιός), ἥμερος, ἤρεμος, ἥσυχος, κίβδηλος, λάβρος, λάλος, χέρσος, τιθασός (=ἐξημερωμένος, ἡμερος)

3) μερικὰ ἐπίθετα σὲ -ος ποὺ χρησιμοποιοῦνται (στὸ ἀρσενικὸ καὶ τὸ θηλυκό) καὶ ὡς οὐσιαστικά: ὁ, ἡ ἀγωγός, τὸ ἀγωγόν (=αὐτὸς ποὺ ὀδηγεῖ, ποὺ φέρνει) - ὁ, ἡ βοηθός, τὸ βοηθόν (=αὐτὸς ποὺ βοηθεῖ) - ὁ, ἡ τιμωρός, τὸ τιμωρόν - ὁ, ἡ τύραννος, τὸ τύραννον.

2) Συνηρημένα δευτερόκλιτα ἐπίθετα

Μερικὰ δευτερόκλιτα ἐπίθετα, ποὺ πρὶν ἀπὸ τὸ χαρακτήρα τους ο ἔχουν ἄλλο ο ἤ ε, συναιροῦνται σὲ ὅλες τὶς πτώσεις. Τὰ ἐπίθετα αὐτὰ λέγονται συνηρημένα δευτερόκλιτα ἐπίθετα. Ἀπὸ αὐτὰ ἄλλα εἶναι τρικατάληκτα (μὲ τρία γένη) καὶ ἄλλα δικατάληκτα (μὲ τρία γένη).

Α) Τρικατάληκτα μὲ τρία γένη

Θέμα: χρυσεο-, χρυσεα-, χρυσεο-

	Ένικὸς	Πληθυντικὸς
ὀνομαστική	ὁ (χρυσέος) χρυσοῦς ἡ (χρυσέα) χρυσῆ τὸ (χρυσοῦν) χρυσοῦν	οἱ (χρύσεοι) χρυσοῖ αἱ (χρύσεαι) χρυσαῖ τὰ (χρύσεα) χρυσᾶ
γενική	τοῦ (χρυσέου) χρυσοῦ τῆς (χρυσέας) χρυσῆς τοῦ (χρυσέου) χρυσοῦ	τῶν (χρυσέων) χρυσῶν τῶν (χρυσέων) χρυσῶν τῶν (χρυσέων) χρυσῶν
δοτική	τῷ (χρυσέῳ) χρυσῷ τῇ (χρυσέα) χρυσῇ τῷ χρυσέῳ) χρυσῷ	τοῖς (χρυσέοις) χρυσοῖς ταῖς (χρυσέαις) χρυσαῖς τοῖς (χρυσέοις) χρυσοῖς
αἰτιατική	τὸν (χρύσεον) χρυσοῦν τὴν (χρυσέαν) χρυσῆν τὸ (χρύσεον) χρυσοῦν	τοὺς (χρυσέους) χρυσοῦς τὰς (χρυσέας) χρυσᾶς τὰ (χρύσεα) χρυσᾶ

	Δυϊκός
ὀνομαστική	τὼ (χρυσέω) χρυσώ τὼ (χρυσέα) χρυσᾶ τὼ (χρυσέω) χρυσώ
γενική	τοῖν (χρυσέοιν) χρυσοῖν τοῖν ( χρυσέαιν) χρυσαῖν τοῖν (χρυσέοιν) χρυσοῖν
δοτική	τοῖν (χρυσέοιν) χρυσοῖν τοῖν ( χρυσέαιν) χρυσαῖν τοῖν (χρυσέοιν) χρυσοῖν
αἰτιατική	τὼ (χρυσέω) χρυσώ τὼ (χρυσέα) χρυσᾶ τὼ (χρυσέω) χρυσώ

Β) Δικατάληκτα μὲ τρία γένη (σὲ -ους, -ουν)

Θέμα: εὐνοο-

	Ένικὸς	Πληθυντικὸς
ὀνομαστική	ὁ, ἡ (εὔνοος) εὔνους τὸ (εὔνοον) εὔνουν	οἱ, αἱ (εὔνοοι) εὖνοι τὰ (εὔνοα) εὔνοα
γενική	τοῦ, τῆς (εύνόου) εὔνου τοῦ (εύνόου) εὔνου	τῶν (εὐνόων) εὔνων τῶν (εὐνόων) εὔνων
δοτική	τῷ, τῇ (εὐνόῳ) εὔνῳ τῷ (εὐνόῳ) εὔνῳ	τοῖς, ταῖς (εὐνόοις) εὔνοις τοῖς (εὐνόοις) εὔνοις
αἰτιατική	τὸν, τὴν (εὔνοον) εὔνουν τὸ (εὔνοον) εὔνουν	τοὺς, τὰς (εὐνόους) εὔνους τὰ (εὔνοα) εὔνοα

	Δυϊκός
ὀνομαστική	τὼ (εὐνόω) εὔνω τὼ (εὐνόω) εὔνω
γενική	τοῖν (εὐνόοιν) εὔνοιν τοῖν (εὐνόοιν) εὔνοιν
δοτική	τοῖν (εὐνόοιν) εὔνοιν τοῖν (εὐνόοιν) εὔνοιν
αἰτιατική	τὼ (εὐνόω) εὔνω τὼ (εὐνόω) εὔνω

Παρατηρήσεις

Τὰ συνηρημένα δευτερόκλιτα ἐπίθετα:

1) σχηματίζονται ὅπως καὶ τὰ ἀντίστοιχα συνηρημένα οὐσιαστικά τῆς β’ καὶ α’ κλίσης.

2) Δὲν ἔχουν κλητική.

3) Στὰ τρικατάληκτα συνηρημένα ἐπίθετα σὲ -οῦς ὅλες οἱ πτώσεις καὶ τῶν τριῶν γενῶν τονίζονται στὴ λήγουσα, ἀκόμη καὶ ὅταν δὲν τονίζεται κανένα ἀπὸ τὰ φωνήεντα ποῦ συναιροῦνται (ἀντίθετα μὲ τὸν εἰδικὸ κανόνα 1): (χρύσεος) χρυσοῦς.

3) Ἀττικόκλιτα ἐπίθετα

Μερικὰ ἐπίθετα κλίνονται κατὰ τὴν ἀττικὴ δεύτερη κλίση καὶ λέγονται ἀττικόκλιτα. Τῶν ἐπιθέτων αύτῶν τὸ ἀρσενικὸ καὶ τὸ θηλυκὸ λήγει σὲ -ως καὶ τὸ οὐδέτερο σὲ -ων.

Θέμα: ἱλεω-

	Ένικὸς	Πληθυντικὸς	Δυϊκός
ὀνομαστική	ὁ, ἡ ἵλεως τὸ ἵλεων	οἱ, αἱ ἵλεῳ τὰ ἵλεα	τὼ ἵλεω τὼ ἵλεω
γενική	τοῦ, τῆς ἵλεω τοῦ ἵλεω	τῶν ἵλεων τῶν ἵλεων	τοῖν ἵλεῳν τοῖν ἵλεῳν
δοτική	τῷ, τῇ ἵλεῳ τῷ ἵλεῳ	τοῖς, ταῖς ἵλεῳς τοῖς ἵλεῳς	τοῖν ἵλεῳν τοῖν ἵλεῳν
αἰτιατική	τὸν, τὴν ἵλεων τὸ ἵλεων	τοὺς, τὰς ἵλεως τὰ ἵλεα	τὼ ἵλεω τὼ ἵλεω
κλητική	ὦ ἵλεως ὦ ἵλεων	ὦ ἵλεῳ ὦ ἵλεα	ὦ ἵλεω ὦ ἵλεω

Παρατηρήσεις

Τὰ ἀττικόκλιτα ἐπίθετα:

1) εἶναι δικατάληκτα: ὁ, ἡ ἀγήρως, τὸ ἀγήρων - ὁ, ἡ ἀξιόχρεως, τὸ ἀξιόχρεων κ.ά. ΄ τρικατάληκτο εἶναι μόνο τὸ ἐπίθετο πλέως, πλέα, πλέων (ποὺ τὸ θηλυκό του σχηματίζεται κατὰ τὴν α’ κλίση)΄ ἀλλὰ τὰ σύνθετά του εἶναι δικατάληκτα: ὁ, ἡ ἔμπλεως, τὸ ἔμπλεων.

2) Στὴν ὀνομαστική, αἰτιατικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τοῦ οὐδέτερου ἔχουν κατάληξη –α κPublishατὰ τὰ οὐδέτερα τῆς κοινῆς β’ κλίσης: ἵλεα, ἀξιόχρεα (ὅπως δίκαια).