ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ – ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ -  ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

 

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ: Το γερούνδιο είναι ρηματικό ουσιαστικό ουδετέρου γένους με ενεργητική σημασία. Ισοδυναμεί με τις πλάγιες πτώσεις του έναρθρου απαρεμφάτου της ελληνικής.

Έχει 4 πτώσεις (γενική, δοτική, αιτιατική, αφαιρετική): -ndi, -ndo, -ndum, -ndo.

Συντακτική χρήση: η γενική        συμπλήρωμα ουσιαστικών και επιθέτων

                                η δοτική              δηλώνει το σκοπό

                                η αφαιρετική        απρόθετη δηλώνει τον τρόπο,

                                                             εμπρόθετη δηλώνει αναφορά ή αφετηρία

 

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ: Είναι ρηματικό επίθετο με παθητική σημασία (παίρνει ποιητικό αίτιο σε πτώση δοτική). Αντιστοιχεί στα ρηματικά επίθετα της ελληνικής σε –τέος. Έχει καταλήξεις –ndus, -nda, -ndum και κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο.

Συντακτική χρήση:

1)                                                        Σαν επιθετικός προσδιορισμός

2)                                                        Σαν κατηγορηματικός προσδιορισμός, για να δηλωθεί πρόθεση ή σκοπός (αναφέρεται στο υποκείμενο παθητικών ρημάτων ή στο αντικείμενο ενεργητικών).

π.χ. κείμ. 36: spectandum – γερουνδιακό του σκοπού, κατηγορ. προσδιορισμός στο se  

3)                                                        Για το σχηματισμό της παθητικής περιφραστικής συζυγίας: γερουνδιακό + sum

Η παθητ. περιφρ. συζυγία έχει: οριστική όλων των χρόνων,

                                                   υποτακτική ενεστώτα, παρατατικού, παρακειμένου, υπερσυντελίκου

                                                   απαρέμφατο ενεστώτα και παρακειμένου

Συναντάται σε προσωπική και σε απρόσωπη σύνταξη:

Προσωπική σύνταξη: έχουμε όταν το γερουνδιακό ανήκει σε ρήμα ενεργητικό μεταβατικό που συντάσσεται με αιτιατική. Συντάσσεται με δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου.

π.χ. Omnia excitanda sunt tibi uni, C. Caesar (κείμ.33).

Απρόσωπη σύνταξη: έχουμε όταν το γερουνδιακό προέρχεται από ρήμα αμετάβατο ή συντάσσεται με πτώση διαφορετική από αιτιατική.

Ουδέτερο γερουνδιακού + sum + δοτ. προσωπ. ενεργούντος προσώπου + συμπλήρ. γερουνδιακού

Ανάλυση γερουνδιακού: Όπως στα ελληνικά έτσι και στα λατινικά μπορεί να γίνει ανάλυση του γερουνδιακού χρησιμοποιώντας τα απρόσωπα ρήματα oportet ή debet + απαρέμφατο.

π.χ. πειστέον εστί ημιν τοις νόμοις = δει πείθεσθαι ημας τοις νόμοις

       Murena laudandus est nobis (κείμ. 30) = debet/oportet Murenam laudari a nodis (απρόσ.σύνταξη)

                                                                         debemus laudare Murenam (προσ. σύνταξη)

4)                                                        Για τη γερουνδιακή έλξη

 

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ: Είναι η μετατροπή του γερουνδίου + αντικείμενο (σε αιτιατική) σε γερουνδιακό+υποκείμενο. Δηλαδή, πρόκειται για μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική.

Υποχρεωτική έλξη: όταν έχουμε εμπρόθ. τύπο γερουνδίου + αντικείμενο σε αιτιατική

                                                   ή απρόθετη δοτική γερουνδίου + αντικείμενο σε αιτιατική

Προαιρετική έλξη: όταν έχουμε απρόθετη γενική ή αφαιρετική γερουνδίου + αντικείμενο σε αιτιατική

Δεν επιτρέπεται: όταν το αντικείμενο του γερουνδίου είναι ουδέτερο αντωνυμίας ή επιθέτου.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ:

 2 ΒΗΜΑΤΑ          Παίρνουμε το αντικείμενο και το βάζουμε στην ίδια πτώση με το γερούνδιο

                               Παίρνουμε το γερούνδιο (και μετατρέποντάς το σε γερουνδιακό) το βάζουμε στο ίδιο

                               γένος και αριθμό με το αντικείμενο (που τώρα έχει γίνει υποκείμενο του γερουνδιακού)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

Κείμ.32   gerendi et administrandi rem publicam         gerendae et administrandae rei publicae

                colendo et cogitando homines excellentes         colendis et cogitandis hominibus excellentibus

                expetendo laudem et honestatem           expetenda laude et honestate

                ad imitandum (imagines)          ad imitandas imagines

                ad intuendum (imagines)          ad intuendas imagines

Kείμ.49   de interficiendo Caesare           de interficiendo Caesarem

                unguium resecandorum causa          ungues resecandi causa       ανάποδη γερουνδιακή έλξη

                ad eam obiurgandam           ad eam obiurgandum