ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΛΟΓΟΥΣ-ΕΠΙΛΟΓΟΥΣ...

προλογική παράγραφος:ο πρόλογος είναι μία μορφή λόγου, μία εισαγωγή 6-8 στίχων που επιχειρεί να κάνει μία εισαγωγή σ’ αυτό που θα αναλύσουμε στο κύριο μέρος. Οι διάφορες μορφές προλόγου που αναφέρονται παρακάτω δεν καλύπτουν φυσικά τη μεγάλη ποικιλία που παρουσιάζουν αυτές. Ωστόσο, όποια μορφή κι αν έχει ο πρόλογος, θα πρέπει να κινεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να προετοιμάζει την ομαλή μετάβαση στο κύριο μέρος της έκθεσης.

 

Είδη προλόγων: τα πιο συνηθισμένα είδη προλόγου είναι τα εξής:

&;833 Επαναδιαπραγμάτευση του δεδομένου: αναπτύσσουμε το δεδομένο του θέματος προσθέτοντας κάποια επιπλέον στοιχεία.

&;252 είναι γνωστό σ’ όλους ότι στις μέρες μας οι εγκληματικές ενέργειες αυξήθηκαν ανησυχητικά. Πολλές μάλιστα από αυτές είναι έργο νέων ανθρώπων. Με βάση αυτό το δεδομένο απαντήστε στα ακόλουθα ερωτήματα:

α. Ποιοι παράγοντες οδηγούν μία μεγάλη μερίδα νέων στο έγκλημα;

β. Ποιες οι συνέπειες των πράξεών τους για τους ίδιους και για την κοινωνία;

γ. Υπάρχει τρόπος να εξαλειφθεί ή έστω να περιοριστεί το πρόβλημα;

Πρόλογος: Στη δεκαετία του πενήντα πολλοί κοινωνιολόγοι πίστευαν ότι η οικονομική ανάπτυξη και η συνακόλουθη άνοδος του βιοτικού επιπέδου θα εκμηδένιζαν την εγκληματικότητα. Δυστυχώς τα γεγονότα διέψευσαν τις προσδοκίες τους. Στις μέρες μας οι αξιόποινες πράξεις αυξάνονται ραγδαία και κατά ένα μεγάλο ποσοστό διαπράττονται από άτομα νεαρής ηλικίας. Στα ανεπτυγμένα κράτη μάλιστα, η νεανική εγκληματικότητα έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Κλοπές και ληστείες, αναίτιες επιθέσεις και η διακίνηση των ναρκωτικών έχουν συνήθως πρωταγωνιστές εφήβους ή νέους ανθρώπους.

  Παραγωγική μέθοδος: στον πρόλογο ζωγραφίζεται το γενικότερο περίβλημα της προβληματικής εποχής μας και στη συνέχεια θίγεται το ειδικό πρόβλημα που μας απασχολεί.

&;252 η ιστορία της ανθρωπότητας σημαδεύτηκε από αναρίθμητους πολέμους που μόνο δεινά προκάλεσαν. Πολλοί μάλιστα, ισχυρίζονται ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός ακόμη πολέμου, πολύ πιο καταστροφικού, στηριγμένοι σε σοβαρές ενδείξεις. Θεωρείτε πιθανή μια τέτοια εξέλιξη; Αν ναι ποιες κατά τη γνώμη σας είναι οι συνέπειες; Τι πρέπει να γίνει ώστε να εκλείψει κάθε κίνδυνος για την ειρήνη;

Πρόλογος: αν επιχειρήσει κανείς να καταγράψει και να μελετήσει τα προβλήματα της εποχής μας, θα αισθανθεί δέος μπροστά στο πλήθος και τη σοβαρότητά τους. Αν τα ιεραρχήσει, την πρώτη θέση χωρίς δισταγμό, θα δώσει στη απειλή κατά της παγκόσμιας ειρήνης, η οποία είναι πιο έντονη παρά ποτέ. Πολλά γεγονότα και φαινόμενα συνηγορούν σ’ αυτή τη διαπίστωση.

 

&;183              Επαγωγική μέθοδος: ο πρόλογος ξεκινά απευθείας με την αναφορά στο ειδικό πρόβλημα που μας απασχολεί.

&;252 το αθλητικό ιδεώδες είναι σήμερα παγκόσμια αποδεκτό, παρατηρούνται όμως και φαινόμενα εκφυλισμού του. Ποια είναι αυτά τα φαινόμενα, ποιες αιτίες τα προκαλούν και με ποιους τρόπους είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν; πανελλαδικές 1991

Πρόλογος: το αθλητικό ιδεώδες εκφυλίζεται καθημερινά. Χάνει την αρχέγονη ιδιότητά του, εκείνη που ένωνε νικητές και νικημένους, όπου η συμμετοχή ήταν ο κύριος σκοπός και όχι η νίκη, όταν η εκεχειρία ήταν γεγονός ανάμεσα στα κράτη, στη διάρκεια των ολυμπιακών αγώνων. Μιλάμε πια στην εποχή μας για πλήρη απομάκρυνση από την ουσία του αθλητισμού, αφού υποκαθίστανται τα ιδανικά του με απαξίες.

  Συγκριτική μέθοδος: στον πρόλογο γίνεται σύγκριση σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων με αντίστοιχα του παρελθόντος.

&;252 στις μέρες μας πολλοί Έλληνες, κυρίως νέοι, προσπαθούν να μιμηθούν ξένα πρότυπα, ιδέες, αντιλήψεις, συμπεριφορές, τρόπο ζωής, γι’ αυτό απορρίπτουν ως αναχρονιστικά όλα τα στοιχεία της παράδοσης. Να εντοπίσετε τα αίτια και τις συνέπειες αυτής της τάσης.

Πρόλογος: Η άρχουσα τάξη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, καθώς δεν είχε δικά της πολιτικά πρότυπα, μιμήθηκε τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, εγκαινιάζοντας την ελληνική ξενομανία. Στις μέρες μας, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η ξενομανία έχει προσβάλει όλο τον κοινωνικό κορμό και απειλεί με αφανισμό τα εθνικά χαρακτηριστικά του ελληνικού λαού. Μπροστά σ’ αυτό τον κίνδυνο πολιτικοί, διανοούμενοι, αλλά και απλοί πολίτες έχουν κινητοποιηθεί, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.

 Ορισμός: όταν ο εκθεσιότιτλος περιέχει μία σαφή έννοια, τότε στον πρόλογο μπορεί να δοθεί ο ορισμός της.

&;252 στα λεξικά, στις εγκυκλοπαίδειες και στα βιβλία, η διαφήμιση ορίζεται ως η γνωστοποίηση στο κοινό, με διάφορα μέσα (διαλαλητές, έντυπα, ραδιόφωνο, τηλεόραση κ.τ.λ.), των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν ένα προϊόν, με σκοπό την αύξηση των πωλήσεών του. Εντούτοις, ο ορισμός της διαφήμισης αποτελεί ευφημισμό που δεν ανταποκρίνεται ούτε στο ελάχιστο στη σημερινή μορφή της διαφήμισης. Η διαφήμιση ξεκίνησε και αναπτύχθηκε ως φαινόμενο στενά συνδεδεμένο με την οικονομική ζωή των επιχειρήσεων. Σήμερα, όμως, έχει φτάσει στο σημείο, χωρίς να χάσει τον οικονομικό της χαρακτήρα και παράλληλα με αυτόν, να επιτελεί πρόσθετες λειτουργίες, έμμεσα αλλά αποτελεσματικά.

θ. Λιανός, Η διαφήμιση και ο ρόλος της, Κ.Ν.Λ. Γ΄ Λυκείου

‘  Ιστορική αναδρομή: Με αυτήν αναζητείται η ιστορική πλευρά του θέματος και διερευνάται το ιστορικό του βάθος.

&;252 Η ψυχαγωγία αποτελεί διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου. Είναι δε ταυτισμένη πάντα με τον ελεύθερο χρόνο. Οι σημερινοί όμως άνθρωποι είτε αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο παθητικά, είτε επιδίδονται σε ανορθόδοξες μορφές ψυχαγωγίας. Ποιο περιεχόμενο θα δίνατε στην ψυχαγωγία σας αν είχατε στη διάθεσή σας τις κατάλληλες προϋποθέσεις και τα κατάλληλα μέσα;

Πρόλογος: Ο άνθρωπος όλων των εποχών είχε ανάγκη την ψυχαγωγία. Είτε στον ομηρικό, είτε στον Κλασσικό, είτε στο μεσαιωνικό άνθρωπο στραφούμε είτε σε άλλους λαούς και όχι μόνο στον ελληνικό πολιτισμό, θα διαπιστώσουμε ότι κάθε εποχή έχει τους δικούς της τρόπους ψυχαγωγίας. Οι αθλητικοί αγώνες, οι μουσικές ακροάσεις, οι γιορτές και το θέατρο, τα συμπόσια του μεσαίωνα, δεν επικυρώνουν τίποτα άλλο από το γεγονός ότι η ψυχαγωγία αποτελεί διαχρονική ανάγκη.

σημείωση¹: η ιστορική αναδρομή μπορεί να δοθεί και σε μία ξεχωριστή παράγραφο αμέσως μετά την προλογική.

Σημείωση²: η ανάπτυξη του προλόγου με τη μέθοδο του ορισμού ή της ιστορικής αναδρομής είναι προτιμότερο να αποφεύγεται αν υπάρχουν αμφιβολίες για την ορθότητα του ορισμού είτε για την εγκυρότητα των ιστορικών στοιχείων που δίνονται.

’  Μία γενική διαπίστωση ή μία γνώμη με εγκυρότητα:

&;252 Η αλόγιστη καταστροφή του φυσικού χώρου, μέσα στον οποίο και από τον οποίο ζούμε, έχει προχωρήσει τον τελευταίο καιρό με ρυθμό επικίνδυνο. Την ίδια στιγμή και παράλληλα με αυτήν, συντελείται και η καταστροφή, άμεση ή έμμεση, των μνημείων που ο πολιτισμός των αιώνων μας έχει κληροδοτήσει στον τόπο μας. Εταιρείες και άτομα προσπαθούν με διακηρύξεις και θεωρητικές αναλύσεις να πείσουν -ποιους; - για την ανάγκη και την υποχρέωση που έχουμε να σεβαστούμε και να προφυλάξουμε το φυσικό περιβάλλον και τα ιστορικά μας μνημεία. Η πρόθεση είναι αναντίρρητα ορθή και επαινετή, όμως φοβούμαι πως υπάρχει κίνδυνος να εξαντληθεί σε σχήματα λόγου, αν δεν αναζητηθούν οι ρίζες του κακού και δεν εξαντληθούν στη ρίζα τους.

Μ. Ανδρόνικος, Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, Κ. Ν. Λ. Γ΄ Λυκείου

“            Παρουσίαση δύο αντίθετων απόψεων: ο καταλληλότερος πρόλογος για τον αντίστοιχο τύπο θεμάτων.

&;252 υπάρχουν δύο τρόποι να μυήσει κανείς τους νέους στα θέματα της πολιτικής ζωής και να διαμορφώσει την πολιτική σκέψη και τη συμπεριφορά τους ο δογματικός του μονόλογου και ο κριτικός του διαλόγου. Τον πρώτο τον μεταχειρίζονταν ανέκαθεν τα ανελεύθερα ή ψευδελεύθερα καθεστώτα, ο δεύτερος ταιριάζει στη δημοκρατία. Μια μικρή ανάλυση θα δείξει του καθενός τα φωτεινά σημεία και σκιές.

Ε. Παπανούτσος, Εθισμός και επίγνωση, πρακτική φιλοσοφία

 

&;352 η επιλογική παράγραφος:

 

Όσο χρήσιμος είναι ο πρόλογος για την εισαγωγή στο θέμα, άλλο τόσο είναι και ο επίλογος για την ολοκλήρωσή του και την τελική εντύπωση. Γι’ αυτό επιδιώκουμε να είναι επιτυχημένος και ο επίλογος ώστε να μην υπάρχει αμηχανία λίγο πριν το τέλος.

 

είδη επιλόγων:

Οι τύποι επιλόγων που ακολουθούν δεν αποτελούν τους μόνους που μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς, ούτε είναι κανόνες για αντιγραφή. Είναι απλά αφορμές για προβληματισμό και πρόσληψη στοιχείων με τελικό στόχο την προσωπική δημιουργία του μαθητή.

&;833 Ανακεφαλαιωτικός: ο επίλογος αποτελεί ανακεφαλαίωση ολόκληρης της έκθεσης. Ανακεφαλαίωση σε αδρές γραμμές των βασικών θέσεων που υποστηρίξαμε. Αν πάλι, η ανάπτυξη του θέματος περιέχει μεγάλες νοηματικές ενότητες 3-4 παραγράφων η καθεμιά, ο επίλογος μπορεί να είναι ανακεφαλαίωση της τελευταίας ενότητας.

&;252 Ότι με τον τρόπο που ζούμε σήμερα πολλές από τις λειτουργίες της παραδοσιακής οικογένειας περνούν στην πλατύτερη κοινότητα (π.χ. η εκπαίδευση των νέων στο κράτος)- με φανερή ωφέλεια στο είδος «άνθρωπος»- είναι βέβαιο όπως τουλάχιστον έδειξε η ανάλυσή μας. Τούτο, όμως, δε σημαίνει ότι ο θεσμός είναι καταδικασμένος σε αφανισμό... τίποτα δεν αποκλείει, είναι μάλιστα πολύ πιθανό η οικογένεια να μετασχηματιστεί και, αναπροσαρμοζόμενη στις νέες συνθήκες της ατομικής και της συλλογικής ζωής, να επιβιώσει με ένα άλλο λειτουργικό πρόγραμμα, διαφορετικό από εκείνη που είχε ως χθες. Όπως έγινε και γίνεται διαρκώς σε πολλούς άλλους κοινωνικούς θεσμούς...

Ε. Παπανούτσος, Η κρίση της οικογένειας, Η κρίση του πολιτισμού μας

            Συμπερασματικός: ο επίλογος συνοψίζει την κύρια ιδέα της έκθεσης και επομένως παρουσιάζει τα τελικά συμπεράσματα της ανάλυσης.

&;252 η σωστή, λοιπόν, τοποθέτηση του ζητήματός μας είναι να πούμε ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής μπορεί να καλυτερέψει τον άνθρωπο, αφού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την πνευματική του απογείωση. Αρκεί να συνεχίσει την πτήση του και να πάει πολύ ψηλά... Ας το πάρουμε μια για πάντα απόφαση: αφού μπήκαμε στο δρόμο των επιστημονικών και τεχνικών κατακτήσεων, δε γίνεται πια να γυρίσουμε πίσω. Αλλά ούτε ωφελεί. Απάρνηση της προόδου σ’ αυτόν τον τομέα σημαίνει επιστροφή στη βαρβαρότητα. Ευτυχέστερη και ηθικότερη θα γίνει η ανθρωπότητα όχι δεσμεύοντας, αλλά αφήνοντας πιο ελεύθερο ακόμη το πνεύμα. Η σωτηρία μας είναι όχι λιγότερη, αλλά περισσότερη βαθύτερη και πλατύτερη μάθηση.

Ε. Παπανούτσος, η τεχνική πρόοδος, Πρακτική Φιλοσοφία

 

&;183              Δεοντολογικός: ο επίλογος αναφέρεται στις δυνατότητες και στις προοπτικές της κοινωνίας και της εποχής να θεραπεύσει ή να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που αναπτύχθηκε προηγουμένως. Ο επίλογος βέβαια, αναφέρεται στη δεοντολογία, αν αυτή δεν είναι ζητούμενο του εκθεσιότιτλου και δεν αναπτύσσεται σε χωριστή νοηματική ενότητα.

&;252 Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο τρόπος ψυχαγωγίας στην εποχή μας είναι ένα «ακανθώδες» πρόβλημα. Για να λυθεί πρέπει να δοθούν δυνατότητες στο άτομο να μορφωθεί και να δει πραγματικά την ουσία της ζωής. Δυστυχώς το αίτημα «άρτος και θεάματα» που αποτελεί αρχή της ζωής μας, δεν είναι αρκετό να κάνει τον άνθρωπο ευτυχισμένο και σωστό, γιατί η ανθρώπινη φύση έχει πολλές ανάγκες για να λειτουργεί ισορροπημένα. Χρέος, επομένως, του κάθε ατόμου είναι να μάθει να ψυχαγωγείται σωστά, αφού προηγουμένως με τη βοήθεια της κριτικής του ικανότητας, διαλέξει από τα είδη ψυχαγωγίας αυτά που τον εκφράζουν και του δίνουν δύναμη να ζει αληθινά τη μεγάλη πραγματικότητα της ζωής.

  Ερωτηματικός: ο επίλογος καταλήγει σ’ ένα ερώτημα που ανέκυψε από την ανάλυση του θέματος- προβλήματος και που μπορεί να αποτελέσει το θέμα μιας άλλης έκθεσης.

&;252 πολλοί μιλούν για «υπερανθρωπισμό» και όχι «ανθρωπισμό» της εποχής μας. Ο νους συλλαμβάνει σχέδια καταπληκτικά, η τεχνική πρόοδος τα πραγματοποιεί. Ο ηλεκτρονικός εγκέφαλος στην τελειότερη σύγχρονη μορφή του επιλύει προβλήματα που θα απαιτούσαν ανάλωση ζωής όχι ενός, αλλά πολλών ανθρώπων και θαυμαστά προικισμένων. Κάθε μέρα εισάγουμε καθημερινά εφευρήματα στην καθημερινή ζωή μας. Και τόσο πια μας φαίνεται το πράγμα φυσικό, ώστε σπανιότατα αποφασίζουμε να συλλογιστούμε πως έγιναν, πως γίνονται όλα τα θαυμαστά και στην κοινή νόηση απλησίαστα. Ζούμε σ’ ένα χώρο τεχνικής μαγείας. Αλλά, κάποτε θα πρέπει, νομίζω, να σταθούμε και σε τούτο το απλό ερώτημα: μήπως ζητώντας να γίνουμε υπεράνθρωποι, λησμονήσαμε τελικά να γίνουμε άνθρωποι; Δε θα το θεωρήσω καθόλου παράδοξο αν έτσι συμβαίνει.

Ι .Μ. Παναγιωτόπουλος

 

Προσοχή!!! Προτιμότερο θα ήταν στον επίλογο να αποφεύγονται ευχές, προτροπές, συμβουλές, στοιχεία δηλαδή, που απομακρύνουν από την ορθολογική αντιμετώπιση του προβλήματος που δόθηκε για ανάλυση.

 

Διαδικτυακή πηγή