ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

 

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ΕΙΔΗΣΗ
Α . Διάκριση γεγονότος – σχολίου (σελ. 14- 15)
α. Το γεγονός : αντικειμενικό
β. Το σχόλιο : υποκειμενικό, εκφράζει επιδοκιμασία, αποδοκιμασία, ενθουσιασμό, αμφισβήτηση, ειρωνεία, δισταγμό κτλ
Β . Μέσα / τρόποι σχολιασμού (ισχύουν και για τα υπόλοιπα αφηγηματικά είδη που εξετάζονται)
α . Σημεία στίξης (σελ. 17) :

! θαυμασμός, ακατανόητο, απροσδόκητο (!) απορία, επιφύλαξη ; απορία ! θαυμασμός, ακατανόητο, απροσδόκητο

! θαυμασμός, ακατανόητο, απροσδόκητο (;) αμφισβήτηση, ειρωνεία … αμφισβήτηση, ειρωνεία, αγανάκτηση, ντροπή, δισταγμός « » ειρωνεία, μεταφορική σημασία, αμφισβήτηση

β . Σειρά λεκτικών συνόλων (σελ. 43)
(το στοιχείο που τονίζεται - χρόνος , τόπος , πρόσωπο κτλ - μπαίνει πρώτο)
γ . Χρήση ονοματικών προσδιορισμών – ρήματος (σελ. 46)
α . επίθετα : σχολιάζουν , δημιουργούν εντυπώσεις
β . ουσιαστικά , ρήματα : παρέχουν συγκεκριμένες και αντικειμενικές πληροφορίες
δ . Επιλογή Ενεργητικής – Παθητικής σύνταξης (σελ. 45)
α . ενεργητική : προβάλλει το Υποκείμενο που δρα- ζωντάνια ,παραστατικότητα, αληθοφάνεια β . παθητική : προβάλλεται η πράξη του υποκειμένου ή χρησιμοποιείται όταν δεν ξέρουμε ή δεν θέλουμε να πούμε ή δεν έχει σημασία ποιος έκανε μια πράξη- αντικειμενικότητα- σοβαρότητα
ε . Προσωπικά σχόλια του δημοσιογράφου
στ . Παρεμβολή ξένου σχολίου – ξένης γνώμης (σε εισαγωγικά) (σελ. 20)
Γ . Επιπλέον τρόποι σχολιασμού (μόνο για την είδηση)
α . Τρόπος προβολής της είδησης : (τίτλος , έκταση , θέση στο έντυπο)

Εξαρτάται από τα οκτώ «αστέρια της είδησης» (σελ. 63) :

επικαιρότητα , εγγύτητα, σπουδαιότητα, σπανιότητα, εκρηκτικότητα, εκκρεμότητα, συγκίνηση, συνέπειες.

β . Οπτική γωνία δημοσιογράφου – διαφοροποίηση της είδησης (σελ. 18- 19)

Εξαρτάται από : 1 . το είδος της εφημερίδας ή της στήλης (οικονομική, οικολογική, κοινωνική, κοσμική, θρησκευτική κτλ) δηλ. το εξωγλωσσικό πλαίσιο της είδησης

2 . τις πολιτικές, κοινωνικές κτλ πεποιθήσεις του
δημοσιογράφου
Δ. Διαγράμματα
Ανεστραμμένη πυραμίδα της είδησης (σελ. 34)
Αυτή βοηθά το δημοσιογράφο να ιεραρχήσει το υλικό του σε τρεις βαθμίδες :
1^η βαθμίδα : Τίτλος : συνοψίζει, πιθανόν σχολιάζει (βλ. 2α, 2β, 2γ,2δ) και θέτει την οπτική του γωνία
2^η βαθμίδα : Δημοσιογραφική περίληψη : τα εκθέτει περιληπτικά σε 1-2 παραγράφους
3^η βαθμίδα : Ανάπτυξη της είδησης : τα εκθέτει αναλυτικά στις επόμενες παραγράφους
Ε. Οργάνωση του λόγου : Ανάπτυξη παραγράφου με παραδείγματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ
Α. Ορισμοί και ταξινόμηση
Ομάδα Α΄: ο αφηγητής δε συμμετέχει στα γεγονότα , γ΄ ενικό : αφήγηση με μηδενική εστίαση

1. Βιογραφία : Ο συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά γεγονότα από τη ζωή ενός διάσημου προσώπου με σκοπό να αφήσει στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερους αξιομνημόνευτο διδακτικό υλικό .

2. Βιογραφικό σημείωμα : Δίνει συνοπτικά πληροφορίες για τη ζωή και το έργο ενός προσώπου με τυπικό και επίσημο ύφος . Συγκροτείται από το πληροφοριακό (=γεγονότα) και το αξιολογικό (=σχόλια) τμήμα

3. Μυθιστορηματική βιογραφία : Αποδίδει τη ζωή και τη δράση ενός διάσημου προσώπου χρησιμοποιώντας πραγματικά και φανταστικά γεγονότα. Σκοπός του είναι να διδάξει και να προσφέρει αισθητική /λογοτεχνική ευχαρίστηση

4. Συστατική επιστολή : σκοπός της είναι να βεβαιώσει αν ένα πρόσωπο διαθέτει τα απαιτούμενα προσόντα για το σκοπό που επιδιώκει (κατάληψη μιας επαγγελματικής θέσης, λήψη υποτροφίας κτλ). Περιέχει γεγονότα και σχόλια και το ύφος της είναι τυπικό /επίσημο.

Ομάδα Β΄ : ο αφηγητής συμμετέχει στα γεγονότα , α΄ ενικό : αφήγηση με εσωτερική εστίαση

5. Αυτοβιογραφία : Ο συγγραφέας της επιδιώκει να δημοσιοποιήσει σημαντικά γεγονότα της ζωής του, αποκαλύπτοντας παράλληλα τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για αυτά. Η πρόθεσή της είναι διδακτική .

6. Μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικά στοιχεία : Παραλλαγή της αυτοβιογραφίας. Η διαφορά της από αυτήν έγκειται στο ότι, παρόλο που περιέχει πολλές εμπειρίες του συγγραφέα, ο ίδιος ο συγγραφέας κρύβεται πίσω από ένα πρόσωπο του έργου και δεν προβάλλει ξεκάθαρα ως αφηγητής και πρωταγωνιστής, όπως στην αυτοβιογραφία.

7. Αυτοβιογραφικό σημείωμα : Ο συντάκτης του αναφέρει με συντομία , σαφήνεια και τυπικό ύφος βασικά στοιχεία της ζωής και του έργου του · συνήθως χρησιμεύει για την κατάληψη μιας θέσης, για μια υποτροφία κτλ . Περιέχει γεγονότα και σχόλια .

8. Ημερολόγιο : καταγράφει με χρονολογική σειρά και εξομολογητικό /προσωπικό ύφος τα προσωπικά βιώματα (υπάρχει χρονολογική ένδειξη), τις σκέψεις και τις κρίσεις του συντάκτη του για σημαντικά γεγονότα της προσωπικής του ζωής αλλά και για γεγονότα γενικότερου ενδιαφέροντος, με σκοπό να διατηρηθούν στη μνήμη του. Απευθύνεται, συνήθως, στον ίδιο το συντάκτη του, δεν αποκλείεται όμως να απευθύνεται και σε άλλα πρόσωπα / αναγνώστες. Από την άποψη του χρόνου είναι σύγχρονο σε σχέση με τα γεγονότα που καταγράφει.

9. Απομνημονεύματα : παρουσιάζουν τον απολογισμό της δράσης ενός διάσημου προσώπου . Συνήθως μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα ανάμεσα στα γεγονότα και την παρουσίασή τους από το συγγραφέα (= υστερόχρονο, σε σχέση με τα γεγονότα που καταγράφει)

Β . Διαγράμματα
Βιογραφικό Σημείωμα (σελ. 78- 79)
α΄ ενότητα : Ζωή του βιογραφούμενου (γεγονότα)
β΄ ενότητα : Έργο του βιογραφούμενου (γεγονότα – σχόλια)
Αυτοβιογραφικό σημείωμα (σελ. 90- 92)

α. γέννηση β. σπουδές γ. προϋπηρεσία /μετεκπαίδευση /συμμετοχή σε συνέδρια /δημοσιεύσεις, δ. ενδιαφέροντα ε. συστάσεις διαθέσιμες εφόσον ζητηθούν

Συστατική επιστολή (σελ. 112- 114)
- 1^η περίοδος: πώς τον/την γνωρίζω
- 2^η – 3^η περίοδος : προσόντα /ελαττώματα
- 4^η περίοδος : συνιστά /αποτρέπει την πρόσληψη
- Φαίνεται καθαρά η θέση του συντάκτη : θερμή, ουδέτερη, αρνητική, ενθουσιώδης κτλ
- Ύφος επίσημο /τυπικό
Γ. Οργάνωση του λόγου
1. Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου (σελ. 132 – 134)
- Αντιθετικοί σύνδεσμοι
α) Παρατακτικοί : αλλά , μα , όμως , μόνο , ωστόσο , εντούτοις , μάλιστα , έπειτα , μολαταύτα, εξάλλου

β) Υποτακτικοί :

1. ενώ, αν και, μολονότι, παρόλο που, μόλο που, και ας : εναντίωση σε κάτι πραγματικό, εισάγουν εναντιωματικές προτάσεις

2. και αν , και να , και που :
εναντίωση σε κάτι υποθετικό ή
αδύνατο, εισάγουν παραχωρητικές
προτάσεις

-Απλή αντιθετική σύνδεση

α) Συνδέει κύριες προτάσεις, ημιπεριόδους, περιόδους ή παραγράφους που εκφράζουν αντίθετα νοήματα.

β) Γίνεται με τους παρατακτικούς συνδέσμους π.χ. Είναι ρεαλιστής · δεν αντιλήφθηκε ωστόσο τον κίνδυνο.

-Υποτακτική αντιθετική σύνδεση

α) Χρησιμεύει, για να συνδέσει μεταξύ τους μια κύρια πρόταση με μια δευτερεύουσα εναντιωματική ή παραχωρητική.

β) Γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους π.χ. Δεν αντιλήφθηκε τον κίνδυνο, παρόλο που είναι ρεαλιστής.
-Επιδοτική αντιθετική σύνδεση
α) Χρησιμεύει για να τονίσουμε περισσότερο το δεύτερο μέλος μιας αντίθεσης ή για να κλιμακώσουμε νοήματα.

β) Γίνεται με τους συνδέσμους : όχι μόνο…αλλά και , όχι μόνο δεν…μα ούτε ,όχι μόνο …αλλά και δεν

π.χ. Η πρώιμη εξειδίκευση όχι μόνο δεν εξοπλίζει με επαρκείς γνώσεις τους αποφοίτους, μα ούτε τους εξασφαλίζει επαγγελματικά.

-Παράλειψη αντιθετικού συνδέσμου
Συμβαίνει, όταν αντιτίθενται τα νοήματα δυο συνεχόμενων ημιπεριόδων
π.χ. Αυτός δεν ήταν αγώνας · ήταν ντροπή.
- Άλλες λειτουργίες αντιθετικών συνδέσμων : μπορεί να λειτουργούν μεταβατικά ή προσθετικά
2. Ανάπτυξη παραγράφου με σύγκριση και αντίθεση (σελ. 127- 131)
- Προσέχω να υπάρχουν στη Θ.Π. οι αντιτιθέμενες έννοιες.
- Δύο μέθοδοι ανάπτυξης της παραγράφου : α) αντίθεση σημείο προς σημείο β) αντίθεση όλων προς όλα. Καλό θα είναι να υπάρχει και κατακλείδα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ
Α. Ταυτότητα βιβλίου, Βιβλιοπαρουσίαση, Βιβλιοκριτική : Σύγκριση (σελ. 158 – 167)

Ταυτότητα βιβλίου Βιβλιοπαρουσίαση Βιβλιοκριτική Παρουσιάζουμε με την εξής σειρά τα στοιχεία : 1. Συγγραφέας 2. Τίτλος 3. Είδος κειμένου 4. Εκδοτικός οίκος 5. Τόπος έκδοσης 6. Χρόνος έκδοσης 1. Παρουσιάζει τα βασικά χαρακτηριστικά ενός βιβλίου 1. Περιέχει αναλυτικές πληροφορίες για ένα βιβλίο 2. Σχολιάζει ακροθιγώς το βιβλίο 2. Προϋποθέτει τη μελέτη του βιβλίου σε βάθος, περιέχει περισσότερα και επαρκώς τεκμηριωμένα σχόλια 3. Στόχος της η ενημέρωση των αναγνωστών και η προβολή του βιβλίου 3. Στόχος της να κρίνει και να αξιολογήσει υπεύθυνα το έργο 4 . Συνήθως ανυπόγραφη 4. Πάντα ενυπόγραφη 5. Τη βρίσκουμε στο εξώφυλλο , το εσώφυλλο και το οπισθόφυλλο του βιβλίου , καθώς και στον Τύπο 5. Τη βρίσκουμε σε ειδικές στήλες του Τύπου και σε ειδικές εκδόσεις.

 

 

Β. Διαγράμματα
1 . Λογοτεχνική κριτική (σελ. 158, 163- 165 σημειώσεις στο βιβλίο)
α . Η ταυτότητα του βιβλίου
β . Γενική κρίση για το έργο
γ . Πληροφορίες και κρίσεις για το στόχο του συγγραφέα και τον τίτλο
δ . Η «πρώτη ύλη» του έργου : χρόνος , τόπος , υπόθεση , πρόσωπα
ε . Σύνθεση , πλοκή , αφηγηματικά μέσα (αφήγηση , περιγραφή , διάλογος , γλώσσα ,
ύφος)
2 . Θεατρική κριτική (σελ. 192- 195, σημειώσεις στο βιβλίο)
α . Ταυτότητα παράστασης (τίτλος έργου , συγγραφέας , χώρος και χρόνος παράστασης)
β . Υπόθεση του έργου

γ . Συντελεστές παράστασης (σκηνοθέτης, μετάφραση, πρωταγωνιστές, σκηνικά, κοστούμια, κτλ) : παρουσίαση και κριτική

δ . Απήχηση στο κοινό – γενική αξιολόγηση

Γ. Οργάνωση του λόγου

1. Ανάπτυξη παραγράφου με :

α. Ορισμό : προσέχω να υπάρχουν τα στοιχεία του ορισμού (οριστέα έννοια, γένος, ειδοποιός διαφορά) στη Θ.Π. και διατυπώνω αναλυτικό ή συνθετικό ορισμό, συνήθως σύντομο(όχι εκτεταμένο). (σελ. 226- 227)

β. Διαίρεση : προσέχω να υπάρχουν τα στοιχεία της διαίρεσης (διαιρετέα έννοια, διαιρετική βάση, μέλη) στη Θ.Π. (σελ. 231-232)

2. Οι αναφορικές προτάσεις (σελ. 176- 177)
Κάθε αναφορική πρόταση είναι :
α) Ονοματική ή Επιρρηματική και συγχρόνως β) Προσδιοριστική ή Παραθετική

 

Ονοματικές : αυτές που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες και χρησιμεύουν ως υποκείμενα, αντικείμενα ή ονοματικοί προσδιορισμοί (επεξήγηση, παράθεση, επιθετικός προσδιορισμός κτλ)

Επιρρηματικές : αυτές που εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα ή αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και προσδιορίζουν ένα επίρρημα ή άλλο επιρρηματικό προσδιορισμό.

Προσδιοριστικές : αποτελούν αναγκαίους προσδιορισμούς στο νόημα της προηγούμενης πρότασης
Παραθετικές : δεν αποτελούν αναγκαίο συμπλήρωμα της προηγούμενης πρότασης
Διάκριση Προσδιοριστικών – Παραθετικών αναφορικών προτάσεων :
α) στίξη : οι παραθετικές χωρίζονται με κόμμα

β) νόημα : οι πληροφορίες που περιέχει η παραθετική πρόταση παρουσιάζονται ως ξεχωριστές και δευτερεύουσες, ενώ οι πληροφορίες της προσδιοριστικής αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει.

γ) επιτονισμός : οι προσδιοριστικές διαβάζονται μαζί με τον όρο στον οποίο
αναφέρονται, ενώ οι παραθετικές χωριστά, με διαφορετικό τόνο της φωνής