Το σύνταγμα του 1864

Το σύνταγμα του 1864

 

Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τα στοιχεία των παραθεμάτων να δείξετε τις καινοτομίες του συντάγματος του 1864 και τις συνθήκες που οδήγησαν την εθνοσυνέλευση στη λήψη τους.

 

 

1.Το “Ψήφισμα του Έθνους“, το οποίο εξεδόθη στις 11 Οκτωβρίου 1862, κατήργησε τη βασιλεία του Όθωνα και προχώρησε στη σύσταση προσωρινής κυβέρνησης έως τη σύγκληση Εθνικής Συνέλευσης. Το ψήφισμα, βέβαια, δεν καταργούσε το θεσμό της βασιλείας, αλλά τη συγκεκριμένη βασιλεία του Όθωνα και τη δυναστεία. Με το ψήφισμα αυτό έγινε σαφές ότι το “έθνος” αποτελούσε φορέα της αλλαγής και σηματοδοτήθηκε με αυτόν τον τρόπο το πέρασμα από τη μοναρχική στη δημοκρατική αρχή, την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.
Στις 10 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς συνήλθε σε συνεδρίαση η Εθνική Συνέλευση, η οποία στεγάστηκε στη λεγόμενη “Παράγκα“, πίσω από στο κτίριο της πυρπολημένης Βουλής. Στη Συνέλευση έλαβαν μέρος οι Επτανήσιοι πληρεξούσιοι, εγκανιάζοντας έτσι την πρόσφατη ένωση με την Ελλάδα. Η Συνέλευση αναγόρευσε παμψηφεί τον πρίγκηπα της Δανίας Γεώργιο, βασιλιά των Ελλήνων.
Το σύνταγμα του 1864 υπήρξε το μακροβιότερο σύνταγμα της ελληνικής ιστορίας και αποτέλεσε τον κορμό του επόμενων συνταγμάτων (1911 και 1952). Καθιέρωσε την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας εφόσον όρισε ότι “άπασαι αι εξουσίαι πηγάζουν εκ του Έθνους, ενεργούνται δε καθ• όν τρόπον ορίζει το Σύνταγμα“. Δεύτερη σημαντική καινοτομία σε σχέση με το προηγούμενο σύνταγμα ήταν ότι καθιέρωνε ως μορφή του πολιτεύματος την βασιλευόμενη δημοκρατία. Επιπλέον κατάργησε το θεσμό της Γερουσίας ως αριστοκρατικό και βελτίωσε σημαντικά την προστασία των ατομικών ελευθεριών (πχ. το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, την ελευθερία του τύπου).

Πηγή: Η ιστοσελίδα της Βουλής http://www.fhw.gr/projects/vouli/gr/timetable/1864.html

 

2. … το έργο της εξεύρεσης νέου βασιλιά ανέλαβε μοιραία η Εθνοσυνέλευση, που είχε συγκληθεί. Με απόφασή της, 22 Φεβρουαρίου 1863, ανέθεσε σε επιτροπή την ανάδειξη του νέου βασιλιά. Τελικά, με παρέμβαση της αγγλικής κυβέρνησης, ο θρόνος προσφέρθηκε στο 17χρονο Δανό πρίγκιπα Γεώργιο Γκλύξμπουργκ. Την εκλογή ενέκρινε παμψηφεί η Εθνοσυνέλευση, η οποία, βάσει ψηφίσματος που υιοθέτησε στις 18 Μαρτίου 1863, αναγόρευσε το νεαρό πρίγκιπα συνταγματικό βασιλιά, με το όνομα «Γεώργιος Α΄, βασιλεύς των Ελλήνων».
Το 1863, μετά από πολύχρονες διαπραγματεύσεις, η Συνθήκη του Λονδίνου αναγνωρίζει την προσάρτηση των Επτανήσων στην Ελλάδα. Στις 3 Αυγούστου 1864, μάλιστα, οι πληρεξούσιοι της Επτανήσου έγιναν δεκτοί σε πανηγυρική συνεδρίαση της Εθνικής Συνέλευσης και άρχισαν να παίρνουν μέρος στις εργασίες της.
Παρά τις δυσκολίες αυτές, η Εθνοσυνέλευση ακολούθησε δημοκρατική διαδικασία κατά το συντακτικό της έργο. Η Εθνική Συνέλευση με δύο ψηφίσματά της κατάργησε τη Γερουσία και καθόρισε τα όρια αρμοδιοτήτων του βασιλιά. Η Συνέλευση πρόκρινε το σύστημα της μιας Βουλής (μονήρους Βουλής) τετραετούς θητείας, και έτσι η Γερουσία καταργήθηκε, αφού πολλοί την κατέκριναν ως όργανο της Μοναρχίας. Ο βασιλιάς Γεώργιος υπέγραψε στις 17 Νοεμβρίου 1864 το νέο Σύνταγμα (110 άρθρα), το οποίο ήταν επηρεασμένο από τα Συντάγματα του Βελγίου (1831) και της Δανίας (1849). Το Σύνταγμα αυτό, που έμελλε να ισχύσει, με τις αναθεωρήσεις του 1911 και του 1952, για περισσότερα από εκατό χρόνια, καθιέρωνε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το πολίτευμα της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας (βλ. ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1844-1985, ΔΙΓΚΑΒΕ ΚΩΣΤΑΣ, ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ, Αθήνα).