Είμαι δυσλεξικός, όχι «κακός» μαθητής !!!!!

Δρ.Θεοδώρα Παπαδοπούλου, Εισηγήτρια Προγραμμάτων Μαθησιακών Δυσκολιών - Εκπαιδευτική Σύμβουλος

To πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό ενός ανθρώπου όταν μαθαίνει ότι ένα παιδί είναι δυσλεξικό είναι τα προβλήματα που συσχετίζονται με τη μάθηση και οδηγούν στη φτωχή σχολική απόδοση. Εάν του ζητήσουμε να φανταστεί το μέλλον αυτού του παιδιού όσο αφορά τις σπουδές του και τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις, προφανώς θα μας πει ότι οι αποτυχίες του δυσλεξικού ατόμου θα είναι περισσότερες από τις επιτυχίες του μιας και η σχολική του ζωή προκαθορίζεται δύσκολη και επίμοχθη.Η αλήθεια είναι ότι ο δυσλεξικός μαθητής αντιμετωπίζει μια σειρά προβλημάτων που καθιστούν τη διαδικασία της μάθησης δύσκολη. Τα προβλήματα αυτά εστιάζονται κυρίως στο γραπτό και προφορικό λόγο.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η γραφή είναι μια γραφοκινητική ενέργεια και διακρίνεται σε :

• Αντιγραφή
• Καθ’ υπαγόρευση
• Από μνήμης
• Αυθόρμητη γραφή

Οι δυσλεξικοί μαθητές παρουσιάζουν προβλήματα σε όλα τα είδη γραφής.

Ο μαθητής παρουσιάζει επίσης αναγνωστικά προβλήματα και η έκφραση του είναι φτωχή σε σχέση με αυτή των ομολόγων του.

Πιο συγκεκριμένα, η ανάγνωση ενός δυσλεξικού ατόμου παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες κυρίως στα γράμματα, τις συλλαβές, τις λέξεις, τις προτάσεις, το κείμενο, τον τονισμό και τα σημεία στίξης.

Μερικές από αυτές τις δυσκολίες είναι οι:

• αντικαταστάσεις
• προσθέσεις - παρεμβολές
• αφαιρέσεις – παραλείψεις
• αντιστροφές – αντιμεταθέσεις
• μαντέματα – προλήψεις
• παρατονισμοί
• επαναλήψεις
• λάθη σημείων στίξης
• συντακτικά λάθη

Οι δυσλεξικοί μαθητές «προδίδονται» επίσης από την εικόνα του γραπτού λόγου τους που είναι συνήθως ακατάστατη. Παρουσιάζουν αδυναμία στην ευθυγράμμιση και το διαχωρισμό των λέξεων και δυσκολεύονται να αντιγράψουν κάτι από τον πίνακα.

Όσο αφορά το προφορικό λόγο, παρατηρούνται προβλήματα συγκεκριμένου τύπου όπως:

• κόμπιασμα-σταμάτημα ανάμεσα στις λέξεις.
• φτωχό και στερεότυπο λεξιλόγιο σε σχέση με την ηλικία τους.
• Μερικές δυσκολίες στην άρθρωση
• μονότονη και ανέκφραστη χροιά φωνής που δηλώνει ανασφάλεια
• χρήση συγκεκριμένων λέξεων και εκφράσεων

Ανάλογα με τη φύση του προβλήματος, ο δυσλεξικός μαθητής αντιμετωπίζει μια σειρά προβλημάτων που καθιστούν αναγκαία τη διαφορετική εκπαιδευτική προσέγγιση προκειμένου να του δοθεί η ευκαιρία να διαπρέψει σε ένα φιλόξενο σχολικό περιβάλλον.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι δυσλεξικοί μαθητές έχουν όλα τα προσόντα για να γίνουν εξαίρετοι επιστήμονες. Είναι ευφυή άτομα με υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Έχουν υψηλό εσωτερικό κίνητρο επίτευξης που με κατάλληλη καθοδήγηση μπορεί να τους οδηγήσει στην επιτυχία.

Έχουν πολύ αυξημένη συνείδηση του περιβάλλοντός τους και είναι πιο περίεργοι από τα άλλα άτομα της ηλικίας τους. Είναι γνωστό ότι η περιέργεια οδηγεί στην αναζήτηση, την εξερεύνηση και συνεπώς τη γνώση. Σκέφτονται κυρίως με εικόνες και είναι εξαιρετικά διαισθητικοί. Λόγω της ζωηρής φαντασίας τους, βιώνουν έντονα τις σκέψεις τους και δίνουν πολλαπλές επιλογές σε διάφορα προβλήματα. Χρησιμοποιούν όλες τους τις αισθήσεις, γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τα πράγματα και τις καταστάσεις πολυδιάστατα.

Αυτό που χρειάζονται οι δυσλεξικοί μαθητές είναι καλά καταρτισμένους δασκάλους που κατανοούν τη φύση του προβλήματος, γνωρίζουν καλά τις αδυναμίες καθώς και τις δυνατότητες των μαθητών τους και είναι πρόθυμοι να προσαρμόσουν το εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα στα νέα δεδομένα που προκύπτουν από την ύπαρξη δυσλεξικών ατόμων σε μία ενιαία τάξη. Ο ρόλος του δασκάλου στην εκπαίδευση του μαθητή με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι λεπτός και καθοριστικός.

Μεγάλος αριθμός ερευνών αποδεικνύει ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες αλληλεπιδρούν περισσότερο με τους δασκάλους τους από ότι τα παιδιά χωρίς μαθησιακά προβλήματα.
Η ύπαρξη αυτού του φαινομένου επισημαίνει τη σημασία της σωστής σχέσης δασκάλου-μαθητή με μαθησιακά προβλήματα.

Οι δυσλεξικοί μαθητές, καθώς και όλοι οι μαθητές που αντιμετωπίζουν μαθησιακά προβλήματα, αλληλεπιδρούν περισσότερο με τους δασκάλους τους όταν αυτοί είναι πιο καθοδηγητικοί, διορθωτικοί και διακριτικοί απέναντι τους.

Σκοπός του δασκάλου πρέπει να είναι η ελαχιστοποίηση των προβλημάτων και η προβολή των δυνατοτήτων των δυσλεξικών μαθητών.

Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να διδαχτούν τις δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης σε γενική τάξη ακολουθώντας ένα ευέλικτο και ισορροπημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα εξυπηρετεί και τις δικές τους ανάγκες.

Λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, οι δάσκαλοι ασκούν ευκολότερα κριτική στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες αγνοώντας τις περισσότερες φορές την πραγματική φύση του προβλήματος.
Πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι η στάση του δασκάλου απέναντι στα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες είναι καθοριστική για τις καλές ή άσχημες σχέσεις των παιδιών με τους ομολόγους τους.

Έχει υποστηριχτεί ότι ενίοτε οι δάσκαλοι έχουν την τάση να δίνουν υπερβολικά μεγάλη προσοχή σε χαρακτηριστικά που τονίζουν τη διαφορετικότητα των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες (Weinstein, 1982). H προσοχή αυτή μπορεί, έστω και χωρίς να υπάρχει η ανάλογη πρόθεση, να δίνει την εντύπωση της αρνητικής εκτίμησης ή και να υπονοεί προσδοκία για κατώτερη ή χειρότερη απόδοση από τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική θέση αυτών των παιδιών και ενδέχεται ακόμα και να ενθαρρύνει την εκδήλωση άσχημων συμπεριφορών εκ μέρους των συμμαθητών τους.

Είναι σημαντικό για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς να κατανοήσουν με σαφήνεια τι ακριβώς είναι η δυσλεξία και τι την προκαλεί. Η γνώση μας δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε τους δυσλεξικούς μαθητές σωστά, να κάνουμε έγκαιρη παρέμβαση και να συμβάλλουμε στη δημιουργία μαθητών που χαίρονται τη διαδικασία της μάθησης και είναι έτοιμοι μέσα από επιτυχημένες προσπάθειες να βάλουν νέους στόχους στη ζωή τους.

Ας δούμε λοιπόν τη δυσλεξία ως χάρισμα για τους μαθητές μας και ως πρόκληση για εμάς τους εκπαιδευτικούς.