ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ (ΣΕΛ. 353)

Το άρθρο

Το οριστικό άρθρο της αρχαίας ελληνικής ὁ, ἡ, τὸ είναι το ίδιο με το νεοελληνικό οριστικό άρθρο· στη θέση όμως του αόριστου άρθρου της νέας ελληνικής (ένας, μία, ένα) αντιστοιχεί στα αρχαία ελληνικά η απουσία άρθρου.

 ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε (ὁ λοιμός) || η αρρώστια χτύπησε ξαφνικά την πόλη της Αθήνας. τῶν δὲ κατηγόρων θαυμάζω || απορώ όμως με τους κατηγόρους. καὶ Ἀθήνηθεν μὲν οὕτως ἀπῆλθεν ὁ κῆρυξ || κι έτσι ο κήρυκας έφυγε από την Αθήνα. οἱ δὲ Θηβαῖοι ἔπεμψαν κήρυκα || οι Θηβαίοι έστειλαν έναν κήρυκα.ἀλλὰ φιλοσόφῳ μὲν ἔοικας || με φιλόσοφο μοιάζεις.

Το οριστικό άρθρο της αρχαίας ελληνικής ὁ, ἡ, τὸ έχει τις εξής βασικές λειτουργίες:

(α) εξατομικεύει το ουσιαστικό με το οποίο συνάπτεται, δηλώνοντας ότι είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή πράγμα, που είναι γνωστό ή αναφέρθηκε προηγουμένως (εξειδικευτική λειτουργία του άρθρου). ὁ χῶρος ἐπιτήδειος ἐφαίνετο ἐνστρατοπεδεῦσαι || ο χώρος φαινόταν κατάλληλος, για να στρατοπεδεύσουν. πολλήν μοι ἀπορίαν παρέχει ὁ ἀγὼν οὑτοσί || αυτή εδώ η δίκη με φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση.

 (β) γενικεύει το ουσιαστικό με το οποίο συνάπτεται δηλώνοντας ότι αυτό αντιπροσωπεύει μια γενική κατηγορία αντικειμένων, ένα λογικό είδος (γενικευτική λειτουργία του άρθρου). (οἱ παλαιοὶ νομοθέται) διαρρήδην ἀπέδειξαν ἃ χρὴ τὸν παῖδα τὸν ἐλεύθερον ἐπιτηδεύειν || (οι παλιοί νομοθέτες) καθόρισαν ρητά πώς πρέπει να ζει το ελεύθερο παιδί. ἀλλὰ καὶ λέγειν αὐτὸν ἔφασαν ὡς δέοι τὸν στρατιώτην φοβεῖσθαι μᾶλλον τὸν ἄρχοντα ἢ τοὺς πολεμίους || και μάλιστα έλεγε, όπως βεβαίωναν, ότι ο στρατιώτης πρέπει να φοβάται περισσότερο τον ανώτερό του παρά τους εχθρούς.

Το οριστικό άρθρο της αρχαίας ελληνικής ήταν αρχικά δεικτική αντωνυμία. Η λειτουργία του αυτή μαρτυρείται στη γλώσσα του έπους (Όμηρος, Ησίοδος). Η δεικτική λειτουργία του άρθρου επέζησε, ωστόσο, και στην κλασική ελληνική στις ακόλουθες εκφράσεις:

(α) ὁ μὲν … ὁ δὲ … σε όλες τις πτώσεις, τα γένη και τους αριθμούς.

ΘΟΥΚ 2.21.3κατὰ ξυστάσεις τε γιγνόμενοι ἐν πολλῇ ἔριδι ἦσαν͵ οἱ μὲν κελεύοντες ἐπεξιέναι͵ οἱ δέ τινες οὐκ ἐῶντες || και συγκεντρώνονταν σε ομάδες που φιλονικούσαν έντονα, καθώς άλλοι προέτρεπαν για μάχη, ενώ κάποιοι άλλοι τους απέτρεπαν. ΘΟΥΚ 1.1.1 τὸ ἄλλο Ἑλληνικὸν ὁρῶν ξυνιστάμενον πρὸς ἑκατέρους͵ τὸ μὲν εὐθύς͵ τὸ δὲ καὶ διανοούμενον || κι επειδή έβλεπε πως όλες οι άλλες ελληνικές πολιτείες πήγαιναν με το ένα ή το άλλο μέρος, άλλες αμέσως από τη αρχή, κι άλλες σκόπευαν να το κάνουν. ΠΛ Πολ 360b εἰ οὖν δύο τοιούτω δακτυλίω γενοίσθην͵ καὶ τὸν μὲν ὁ δίκαιος περιθεῖτο͵ τὸν δὲ ὁ ἄδικος || αν, λοιπόν, υπήρχαν δύο τέτοια δαχτυλίδια, και το ένα το φορούσε ο δίκαιος, ενώ το άλλο ο άδικος. ΙΣΟΚΡ 7.46 ἡ δὲ (βουλὴ) τοὺς μὲν ἐνουθέτει͵ τοῖς δ' ἠπείλει͵ τοὺς δ' ὡς προσῆκεν ἐκόλαζεν || κι η βουλή άλλους τους συμβούλευε, άλλους τους απειλούσε, κι άλλους τους τιμωρούσε, όπως τους άξιζε. ΙΣΟΚΡ 8.3 ὁρῶ δ' ὑμᾶς οὐκ ἐξ ἴσου τῶν λεγόντων τὴν ἀκρόασιν ποιουμένους͵ ἀλλὰ τοῖς μὲν προσέχοντας τὸν νοῦν͵ τῶν δ' οὐδὲ τὴν φωνὴν ἀνεχομένους || παρατηρώ όμως πως εσείς δεν ακούτε με την ίδια προσοχή τους ρήτορες, αλλά άλλους τους προσέχετε κι άλλων δεν ανέχεσθε ούτε τη φωνή τους. ΘΟΥΚ 1.68.3 νῦν δὲ τί δεῖ μακρηγορεῖν͵ ὧν τοὺς μὲν δεδουλωμένους ὁρᾶτε͵ τοῖς δὲ ἐπιβουλεύοντας αὐτούς || τώρα όμως τι χρειάζονται τα πολλά λόγια, αφού βλέπετε πως από τους Έλληνες άλλοι έχουν ήδη υποδουλωθεί, και άλλους σχεδιάζουν να τους υποδουλώσουν αυτοί (=οι Αθηναίοι).

Οι εκφράσεις τὸ μὲν … τὸ δὲ …, τὰ μὲν … τὰ δὲ …, τῇ μὲν … τῇ δὲ …, χρησιμοποιούνται και επιρρηματικά με τη σημασία: άλλοτε … άλλοτε …, στη μία περίπτωση … στην άλλη …, αφενός μεν … αφετέρου δε …, εν μέρει … εν μέρει …

ΞΕΝ ΚΑναβ 3.1.12 καὶ τὸ ὄναρ τῇ μὲν ἔκρινεν ἀγαθόν, […] τῇ δὲ καὶ ἐφοβεῖτο || και το όνειρο απ' τη μια το έκρινε ευνοϊκό, αφετέρου όμως ένιωθε και φόβο. ΠΛ Πολιτ 274eΝΕ. ΣΩ. Πῶς οὖν καὶ πόσον ἁμάρτημα φῂς εἶναι γεγονὸς ἡμῖν; ΞΕ. Τῇ μὲν βραχύτερον͵ τῇ δὲ μάλα γενναῖον καὶ πολλῷ μεῖζον καὶ πλέον ἢ τότε || ΝΕ. ΣΩ. Πώς, λοιπόν, σφάλαμε, και πόσο μεγάλο σφάλμα ισχυρίζεσαι ότι κάναμε; ΞΕ. Στη μια περίπτωση ήταν μικρότερο· στην άλλη, όμως, πολύ μεγάλο και πολύ σημαντικότερο και σοβαρότερο από το πρώτο. ΑΡΙΣΤ Πολ 1281bδιά τε γὰρ ἀδικίαν καὶ δι' ἀφροσύνην τὰ μὲν ἀδικεῖν ἀνάγκη τὰ δ' ἁμαρτάνειν αὐτούς || γιατί από έλλειψη εντιμότητας και φρονιμάδας, αναγκαστικά σε άλλες περιπτώσεις θα διαπράξουν αδικίες και σε άλλες θα κάνουν σφάλματα. ΔΗΜ 18.147 ἐὰν δὲ τὰς ἐκείνων κοινὰς προφάσεις λαβὼν ἡγεμὼν αἱρεθῇ͵ ῥᾷον ἤλπιζε τὰ μὲν παρακρούσεσθαι͵ τὰ δὲ πείσειν || εάν όμως, υιοθετώντας τις κοινές διαμαρτυρίες εκείνων (εναντίον μας), κατάφερνε να εκλεγεί αρχηγός (της Αμφικτυονίας), ήλπιζε ότι θα πετύχαινε ευκολότερα σε άλλες περιπτώσεις να εξαπατά και σε άλλες να πείθει.

(β) ὁ δὲ … (= αυτός όμως …, κι αυτός …) σε όλα τα γένη και τους αριθμούς, χωρίς αντιστοιχία προς προηγούμενη λέξη. Επίσης, τὸν δὲ … ή καὶ τὸν … σε αιτιατική πτώση ως υποκείμενο απαρεμφάτου.

ΘΟΥΚ 1.126.4 χρωμένῳ δὲ τῷ Κύλωνι ἐν Δελφοῖς ἀνεῖλεν ὁ θεὸς ἐν τοῦ Διὸς τῇ μεγίστῃ ἑορτῇ καταλαβεῖν τὴν Ἀθηναίων ἀκρόπολιν. ὁ δὲ παρά τε τοῦ Θεαγένους δύναμιν λαβὼν καὶ τοὺς φίλους ἀναπείσας͵ […] κατέλαβε τὴν ἀκρόπολιν || όταν ζήτησε χρησμό στους Δελφούς ο Κύλων, τον πρόσταξε ο θεός να καταλάβει την ακρόπολη της Αθήνας την ημέρα της μεγαλύτερης γιορτής του Δία. Αυτός, λοιπόν, παίρνοντας στρατό από το Θεαγένη, και αφού έπεισε και τους φίλους του να τον υποστηρίξουν, κατέλαβε την ακρόπολη. ΘΟΥΚ 1.27.2 ἐδεήθησαν δὲ καὶ τῶν Μεγαρέων ναυσὶ σφᾶς ξυμπροπέμψαι […]· οἱ δὲ παρεσκευάζοντο αὐτοῖς ὀκτὼ ναυσὶ ξυμπλεῖν || παρακάλεσαν και τους Μεγαρείς να συνοδέψουν την αποστολή με πολεμικά πλοία· κι εκείνοιετοιμάζονταν να τους συνοδέψουν με οχτώ καράβια. ΞΕΝ Ελλ 2.2.1 (Λύσανδρος) ἔπλει ἐπὶ τὸ Βυζάντιον καὶ Καλχηδόνα. οἱ δ' αὐτὸν ὑπεδέχοντο || ο Λύσανδρος έπλευσε στο Βυζάντιο και την Καλχηδόνα, κι εκείνοι τον δέχτηκαν στις πόλεις τους. ΞΕΝ Απολ 5 ὡς δὲ αὐτὸν εἰπεῖν· Θαυμαστὰ λέγεις͵ τὸν δ' αὖ ἀποκρίνασθαι || κι όταν αυτός του είπε «αυτά που λες είναι παράξενα», εκείνος του απάντησε. ΠΛ Συμπ 213a πάντας οὖν ἀναθορυβῆσαι καὶ κελεύειν εἰσιέναι καὶ κατακλίνεσθαι͵ καὶ τὸν Ἀγάθωνα καλεῖν αὐτόν. καὶ τὸν ἰέναι ἀγόμενον ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων || όλοι τότε με θορυβώδεις επιδοκιμασίας του φώναζαν να μπει και να ξαπλώσει στο ανάκλιντρο∙ κι επίσης κι ο Αγάθωνας τον προσκαλούσε. Κι εκείνος προχώρησε (προς τον Αγάθωνα) καθοδηγούμενος από τους ανθρώπους του.

(γ) τὸν καὶ τόν, τὸ καὶ τό, τὰ καὶ τά (= αυτόν κι εκείνον, τον τάδε και τον τάδε, αυτό κι εκείνο, κ.ά).

ΛΥΣ 19.59 καί μοι κάλει τὸν καὶ τόν || κάλεσε, σε παρακαλώ, τον τάδε και τον τάδε. ΛΥΣ 1.23 καὶ ἀφικνοῦμαι ὡς τὸν καὶ τόν͵ καὶ τοὺς μὲν <οὐκ> ἔνδον κατέλαβον͵ τοὺς δὲ οὐδ' ἐπιδημοῦντας ηὗρον || και πηγαίνω στο σπίτι του τάδε και του τάδε, και κάποιους δεν τους πέτυχα στο σπίτι τους, ενώ κάποιοι άλλοι δεν ήταν ούτε καν στην πόλη. ΔΗΜ 9.68 ἔδει γὰρ τὸ καὶ τὸ ποιῆσαι καὶ τὸ μὴ ποιῆσαι || έπρεπε αυτό κι αυτό να κάνουμε κι εκείνο να μην το κάνουμε.

(δ) πρὸ τοῦ (πιο πριν, προηγουμένως, στο παρελθόν).

ΠΛ Μεν 70aὮ Μένων͵ πρὸ τοῦ μὲν Θετταλοὶ εὐδόκιμοι ἦσαν ἐν τοῖς Ἕλλησιν || στο παρελθόν, Μένωνα, οι Θεσσαλοί είχαν καλή φήμη μεταξύ των Ελλήνων. ΔΗΜ 60.24 τῶνδε τῶν ἀνδρῶν ἀναιρεθέντων ἐν σκότει καὶ πολλῇ δυσκλείᾳ πᾶς ὁ πρὸ τοῦ ζῆλος τῶν Ἑλλήνων γέγονεν || με τον θάνατο αυτών των ανδρών η παλιά δόξα των Eλλήνων σκοτείνιασε και έχασε τη φήμη της. ΘΟΥΚ 1.32.4 ξύμμαχοί τε γὰρ οὐδενός πω ἐν τῷ πρὸ τοῦ χρόνῳ ἑκούσιοι γενόμενοι νῦν ἄλλων τοῦτο δεησόμενοι ἥκομεν || γιατί, ενώ ποτέ στο παρελθόν δεν συμμαχήσαμε εκούσια με κανέναν, ερχόμαστε τώρα να παρακαλέσομε άλλους ακριβώς γι' αυτό. ΘΟΥΚ 2.15.2 καὶ νεμομένους τὰ αὑτῶν ἑκάστους ἅπερ καὶ πρὸ τοῦ ἠνάγκασε (Θησεὺς) μιᾷ πόλει ταύτῃ χρῆσθαι || κι ενώ τους άφησε να νέμονται τα χτήματά τους όπως και πριν, τους ανάγκασε όμως (ο Θησέας) να έχουν μία πολιτεία, ετούτη την Αθήνα.

 Παράλειψη του άρθρου.

(α) Τα κύρια ονόματα συνήθως δεν συνοδεύονται από άρθρο.

ΘΟΥΚ 2.19.1 ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαμος ὁ Ζευξιδάμου || αρχιστράτηγος (της εισβολής στη Αττική) ήταν ο Αρχίδαμος, ο γιος του Ζευξίδαμου. Πρβ. όμως ΘΟΥΚ 2.12.4 ὡς δὲ […] ἔγνω ὁ Ἀρχίδαμος ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι οὐδέν πω ἐνδώσουσιν || και μόλις κατάλαβε ο Αρχίδαμος ότι οι Αθηναίοι δε θα υποχωρήσουν πια σε τίποτα. ΔΗΜ 7.5 Φίλιππος δ' οὐκ ἀγνοεῖ ταῦτ' οὐ δίκαια λέγων || άλλωστε, ο Φίλιππος ξέρει ότι οι ισχυρισμοί του δεν είναι δίκαιοι. Πρβ. όμως ΔΗΜ 10.33 πολὺ τῷ βασιλεῖ φοβερώτερός ἐσθ' ὁ Φίλιππος, ἂν προτέροις ἡμῖν ἐπιθῆται || ο Φίλιππος θα είναι πολύ πιο επικίνδυνος για τον Πέρση βασιλιά, αν προηγουμένως επιτεθεί εναντίον μας.

(β) Το άρθρο παραλείπεται, επίσης, στα προσηγορικά ονόματα βασιλεὺς και ἄστυ, όταν δηλώνουν τον βασιλιά της Περσίας και την πόλη της Αθήνας.

ΘΟΥΚ 8.48.2 ἔλεγον ὅτι βασιλεὺς σφίσι φίλος ἔσοιτο καὶ χρήματα παρέξοι || έλεγαν ότι ο βασιλιάς της Περσίας θα γινόταν φίλος τους και θα τους έδινε χρήματα. ΙΣΟΚΡ 7.52 ὥστε πολλοὺς τῶν πολιτῶν μηδ' εἰς τὰς ἑορτὰς εἰς ἄστυ καταβαίνειν || ώστε πολλοί πολίτες να μην κατεβαίνουν στην πόλη ούτε κατά τη διάρκεια των γιορτών.

(γ) Συχνά παραλείπεται το άρθρο σε επιρρηματικές εκφράσεις που δηλώνουν χρόνο και τόπο: περὶ μέσας νύκτας, νύκτας τε καὶ ἡμέρας, ἅμα ἕῳ, κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν κ.ά.

ΘΟΥΚ 3.80.2 οἱ δὲ Πελοποννήσιοι μέχρι μέσου ἡμέρας δῃώσαντες τὴν γῆν ἀπέπλευσαν || οι Πελοποννήσιοι, αφού λεηλάτησαν τα χωράφια μέχρι το μεσημέρι, απέπλευσαν. ΘΟΥΚ 7.79.3 ἔτυχον δὲ καὶ βρονταί τινες ἅμα γενόμεναι καὶ ὕδωρ, οἷα τοῦ ἔτους πρὸς μετόπωρον ἤδη ὄντος φιλεῖ γίγνεσθαι || και συγχρόνως ξέσπασε καταιγίδα με βροντές, πράγμα συνηθισμένο για την εποχή εκείνη του χρόνου, που πήγαινε πια για φθινόπωρο. ΘΟΥΚ 2.24.1 οἱ Ἀθηναῖοι φυλακὰς κατεστήσαντο κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν || οι Αθηναίοι εγκατέστησαν φρουρές και στη στεριά και στη θάλασσα.

(δ) Το κατηγορούμενο κανονικά δεν συνοδεύεται από άρθρο εκτός από την περίπτωση που αυτό υποδηλώνει κάποιο συγκεκριμένο πράγμα, πολύ γνωστό. Επίσης, από άρθρο συνοδεύονται όταν λειτουργούν ως κατηγορούμενα οι επιθετικές μετοχές, τα έναρθρα απαρέμφατα και οι λέξεις: ὁ αὐτός, θἄτερον, τοὐναντίον.

ΞΕΝ Απομν 1.2.62 τούτοις θάνατός ἐστιν ἡ ζημία || η ποινή γι' αυτούς είναι ο θάνατος. ΛΥΣ 19.5 πάντων δεινότατόν ἐστι διαβολή || το φοβερότερο πράγμα είναι η συκοφαντία. ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 16.7 πολλάκις ἐθρύλλουν ὡς ἡ Πεισιστράτου τυραννὶς ὁ ἐπὶ Κρόνου βίος εἴη || επαναλάμβαναν συχνά ότι η τυραννίδα του Πεισίστρατου ήταν η χρυσή εποχή του Κρόνου. ΛΥΣ 3.46 οὗτοί εἰσιν οἱ βίᾳ εἰς τὴν ἡμετέραν οἰκίαν εἰσιόντες || αυτοί είναι που με τη βία μπήκαν στο σπίτι μου. ΞΕΝ Οικ 20.2 οὐ γὰρ ἡ ἐπιστήμη οὐδ' ἡ ἀνεπιστημοσύνη τῶν γεωργῶν ἐστιν ἡ ποιοῦσα τοὺς μὲν εὐπορεῖν, τοὺς δὲ ἀπόρους εἶναι || δεν είναι η γνώση ούτε η άγνοια των γεωργών αυτή που κάνει άλλους από αυτούς να είναι εύποροι και άλλοι άποροι. ΠΛ Θεαιτ 186e οὐκ ἄρ' ἂν εἴη ποτέ, ὦ Θεαίτητε, αἴσθησίς τε καὶ ἐπιστήμη ταὐτόν || δεν θα μπορούσε ποτέ, λοιπόν, Θεαίτητε, η αίσθηση και η γνώση να είναι το ίδιο πράγμα.

(ε) Η παράθεση κανονικά συνοδεύεται από άρθρο, δεν είναι σπάνιες, όμως, και οι περιπτώσεις στις οποίες αυτό παραλείπεται.

ΘΟΥΚ 2.10.3 Ἀρχίδαμος ὁ βασιλεὺς τῶν Λακεδαιμονίων || ο Αρχίδαμος, ο βασιλιάς των Σπαρτιατών. Πρβ. όμως ΘΟΥΚ 2.19.1 Ἀρχίδαμος ὁ Ζευξιδάμου, Λακεδαιμονίων βασιλεύς || ο Αρχίδαμος, ο γιος του Ζευξίδαμου, ο βασιλιάς των Σπαρτιατών. ΞΕΝ Ελλ 7.1.32 εὐθὺς ἔπεμψεν οἴκαδε ἀγγελοῦντα Δημοτέλη τὸν κήρυκα || αμέσως έστειλε στην πατρίδα τον Δημοτέλη, τον κήρυκα, για να φέρει την είδηση. Πρβ. όμως ΘΟΥΚ 3.76.1 ὁρμισάμενοι δὲ ἐς Σύβοτα λιμένα τῆς ἠπείρου || κι αφού αγκυροβόλησαν στα Σύβοτα, που είναι λιμάνι στην αντικρινή στεριά.

Το άρθρο μπορεί να ουσιαστικοποιεί οποιοδήποτε μέρος του λόγου (επίθετα, μετοχές, απαρέμφατα, επιρρήματα κ.ά.), καθώς και εμπρόθετους προσδιορισμούς, γενικές πτώσεις ή ολόκληρες προτάσεις: ἡ πολιτική, τὸ σαφές (η σαφήνεια), οἱ ἀκούοντες (οι ακροατές), οἱ λέγοντες (οι ρήτορες), τὸ συμφέρον, τὸ πράττειν, τὸ λέγειν, οἱ πάλαι, οἱ νῦν, οἱ ἐν ἄστει (οι ολιγαρχικοί), οἱ ἐκ Πειραιῶς (οι δημοκρατικοί), οἱ ἐν ἡλικίᾳ (όσοι βρίσκονται σε στρατεύσιμη ηλικία), τὰ τῆς πόλεως (οι υποθέσεις της πόλης), τὸ γνῶθι σαυτόν, κλπ.

Τα συνδετικά ρήματα

Εἰμί                            1. ὁ κόσμος ̛ἐστί κάλλιστος.
                                 2. Ὁ Ασωπός ἐστι ποταμός.
                                 3. Οἱ ἐνάντιοι οὐκ ἦσαν πολλοί.
ὑπάρχω                     4. Τό χωρίον ὑπήρχεν ὀχυρόν.
τυγχάνω                   5. Σύ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων
Διατελῶ                    6. ἀχίτων διατελεῖς.
ἔφυν                         7. ἡμεΐς ἔφυμεν γυναῖκες.
πέφυκα                     8. Οὗτοι πεφύκασιν ἀγαθοί.
γίγνομαι                    9. Οὐδείς ἐγένετο σοφός.
καθίσταμαι                10. Οὗτος κατέστη εὐεργέτης.
ἀποβαίνω                  11. Οὐκ ἀπέβητε δίκαιοι.
ἐκβαίνω                    12. Σύ ἐκβήσει σοφός.
νομίζομαι                  13. Ταῦτα νομίζεται ἄθλα.
φαίνομαι                   14. Φίλιππος φαίνεται ἀξιόπιστος
κρίνομαι                    15. Ούτος εκρίθη άριστος Ελλή¬νων.
δοκῶ                         16. Ή επιβουλή έδόκει δήλη.
καλοῦμαι                   17. Ούτοι κλήθήσονται νομοθέται.
ὀνομάζομαι                18. Ό άνήρ ώνομάζετο σοφιστής.
προσαγορεύομαι       19. Ήρα προσηγορεύετο Διός δάμαρ.
ἀκούω                       20. Τάνταλος ήκουε κακός.
αἱροῦμαι                    21. Αλκιβιάδης ήρέθη στρατηγός
χειροτονοῦμαι           22. Ιφικράτης έχειροτονήθη στρατηγός.
λαγχάνω                   23. Δημοσθένης ούκ έλαχε τειχο-ποιός.
ἀποδεικνύομαι          24.Ούτος άπεδέδεικτο στρατηγός ύπό Αστυάγους.

Ποια ρήματα χρησιμοποιούνται ως συνδετικά;
1. Ως συνδετικό ρήμα του υποκειμένου με το κατηγορούμενο του χρησιμοποιείται το ρήμα εἰμί (=είμαι) (Παραδ. 1-3). Το κατεξοχήν συνδετικό ρήμα, το οποίο συνδέει το υποκείμενο με ένα επίθετο ή ουσιαστικό που το χαρακτηρίζει, είναι το ρήμα εἰμί (είμαι). Ως συνδετικά όμως χρησιμοποιούνται και άλλα ρήματα συγγενικά ως προς τη σημασία με το εἰμί, όπως ὑπάρχω (είμαι), τυγχάνω (συμβαίνει να είμαι), διατελῶ(είμαι συνεχώς), ἔφυν (γεννήθηκα, είμαι), πέφυκα (είμαι από τη φύση μου), γίγνομαι (γίνομαι), καθίσταμαι (γίνομαι), ἀποβαίνω (καταντώ, γίνομαι, αποδεικνύομαι), φαίνομαι κά.

ΘΟΥΚ 4.4.3 τὸ γὰρ πλέον τοῦ χωρίου αὐτὸ καρτερὸν ὑπῆρχε καὶ οὐδὲν ἔδει τείχους || γιατί το μεγαλύτερο μέρος της τοποθεσίας ήταν από μόνη της οχυρή και δεν χρειαζόταν καθόλου τείχος.ΠΛ Πρωτ 313e εἰ μὲν οὖν σὺ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων || αν λοιπόν εσύ συμβαίνει να είσαι καλός γνώστης αυτών των ζητημάτων.ΞΕΝ Απομν 1.6.2 ἀνυπόδητός τε καὶ ἀχίτων διατελεῖς είσαι συνεχώς χωρίς παπούτσια και χιτώνα.ΘΟΥΚ 1.34.3 ὁ γὰρ ἐλαχίστας τὰς μεταμελείας ἐκ τοῦ χαρίζεσθαι τοῖς ἐναντίοις λαμβάνων ἀσφαλέστατος ἂν διατελοίη || γιατί όποιος ελάχιστες φορές έχει αφορμή να μετανιώσει επειδή χαρίστηκε στους αντιπάλους του, αυτός έχει τη δυνατότητα να ζήσει με τη μεγαλύτερη ασφάλεια.ΞΕΝ Αγ 3.5 ἢν μέντοι ἐγὼ γένωμαι στρατηγός || άν όμως εγώ γίνω στρατηγός.ΘΟΥΚ 1.24.3 προελθόντος δὲ τοῦ χρόνου ἐγένετο ἡ τῶν Ἐπιδαμνίων δύναμις μεγάλη καὶ πολυάνθρωπος || με το πέρασμα του χρόνου η δύναμη των Επιδαμνίων έγινε μεγάλη και πολυάνθρωπη.ΘΟΥΚ 7.28.1 καὶ ἀντὶ τοῦ πόλις εἶναι φρούριον κατέστη κι αντί να είναι πόλη έγινε φρούριο.ΘΟΥΚ 3.53.2 καὶ ὑμᾶς (ὑποπτεύομεν) μὴ οὐ κοινοὶ ἀποβῆτε υποπτευόμαστε κι εσάς μήπως δεν φανείτε αμερόληπτοι.ΘΟΥΚ 2.20.4 ὁ χῶρος ἐπιτήδειος ἐφαίνετο ἐνστρατοπεδεῦσαι || ο χώρος φαινόταν κατάλληλος για να στρατοπεδεύσουν.ΠΛ Πρωτ 327c ὅστις σοι ἀδικώτατος φαίνεται ἄνθρωπος || όποιος σου φαίνεται ο πιο άδικος άνθρωπος.

 Επίσης ως συνδετικά χρησιμοποιούνται και τα ρήματα των παρακάτω κατηγοριών:

(α) τα δοξαστικά: νομίζομαι (θεωρούμαι), κρίνομαι, ὑπολαμβάνομαι (θεωρούμαι) κά. ΠΛ Πολ 569b ὅσοι ἂν διαφερόντως ἐν τῷ βίῳ ἀγαθοὶ κριθῶσι όσοι κριθούν εξαιρετικά ενάρετοι στη ζωή τους.ΑΡΙΣΤ Ρητ 1361a25 εὐδοξία δ' ἐστὶν τὸ ὑπὸ πάντων σπουδαῖον ὑπολαμβάνεσθαι || η καλή φήμη συνίσταται στο να θεωρείται το άτομο αξιόλογο από όλους.

(β) τα κλητικά:λέγομαι, καλοῦμαι, ὀνομάζομαι, ἀκούω (έχω τη φήμη, χαρακτηρίζομαι) κά. ΠΛ Νομ 681d αὐτοὶ νομοθέται κληθήσονται || οι ίδιοι θα ονομαστούν νομοθέτες.ΔΗΜ 18.46 νῦν κόλακες καὶ θεοῖς ἐχθροὶ […] ἀκούουσιν τώρα αποκαλούνται κόλακες κι εχθροί των θεών.

(γ) τα μεταποιητικά και προχειριστικά: αἱροῦμαι (εκλέγομαι),ἀποδείκνυμαι (διορίζομαι), χειροτονοῦμαι (εκλέγομαι), λαγχάνω (εκλέγομαι με κλήρο) κά. ΛΥΣ 12.65 (Θηραμένης) στρατηγὸς ὑπ' αὐτῶνᾑρέθη || ο Θηραμένης εκλέχθηκε απ' αυτούς στρατηγός.ΞΕΝ ΚΠαιδ 6.2.19 Κροῖσος μὲν ᾕρηται τῶν πολεμίων στρατηγός || ο Κροίσος έχει εκλεγεί στρατηγός των εχθρών.ΞΕΝ ΚΑναβ 1.9.7 στρατηγὸς δὲ καὶ πάντων ἀπεδείχθηοἷς καθήκει εἰς Καστωλοῦ πεδίον ἁθροίζεσθαι || διορίσθηκε επιπλέον στρατηγός και όλων όσοι είναι καθιερωμένο να συναθροίζονται στην πεδιάδα του Καστωλού. ΑΙΣΧΙΝ 3.28 (Δημοσθένης) οὔτ' ἔλαχε τειχοποιός, οὔτ' ἐχειροτονήθη ὑπὸ τοῦ δήμου || ο Δημοσθένης ούτε ορίστηκε με κλήρο, ούτε εκλέχθηκε από τον λαό ως επιμελητής των τειχών.

• Το ρήμα ειμί όμως πολλές φορές δεν είναι συνδετικό, αλλά:
► Υπαρκτικό: εἰμί (= υπάρχω)
• ἔστι θεός = υπάρχει θεός.
► Απρόσωπο (στο γ' ενικό): έστί(=είναι δυνατόν), οπότε παίρνει υποκείμενο απαρέμφατο:
• οὐκ ἔστιν ἄνευ πλοίων δια6αίνειν=δεν είναι δυνατόν να περάσουμε χωρίς πλοία.
2. Άλλα ρήματα που έχουν συγγενή σημασία με το ειμί- αυτά είναι τα: ὑπάρχω, τυγχάνω, διατελῶ, ἔφυν, πέφυκα (Παραδ. 4 - 8).
3. Τα ρήματα: γίγνομαι, καθίσταμαι, ἀποβαίνω, ἐκβαίνω (Παραδ. 9-12).
4. Μερικά άλλα ρήματα που έχουν παθητική διάθεση, όπως:

ΔΟΞΑΣΤΙΚΑ, ΚΛΗΤΙΚΑ, ΠΡΟΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ

Επίσης ως συνδετικά ρήματα χρησιμοποιούνται και τα παρακάτω ρήματα, όταν βρίσκονται στην παθητική διάθεση:
• τα δοξαστικά: νομίζομαι, φαίνομαι, κρίνομαι, δοκῶ (Παραδ. 13 - 16).
• τα κλητικά: καλοῦμαι, ὀνομάζομαι, προσαγορεύομαι, ἀκούω ( = λέγομαι) (Παραδ. 17-20).
• τα προχειριστικά (δηλ. όσα σημαίνουν εκλογή): αἱροῦμαι, χειροτονοῦμαι, λαγχάνω, ἀποδεικνύομαι (Παραδ. 21 - 24).
ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα παραπάνω ρήματα, όταν βρίσκονται σε ενεργητική διάθεση συντάσσονται με δύο αιτιατικές, από τις οποίες η μία είναι κατηγορούμενο της άλλης.

   Το Κατηγορούμενο

Το κατηγορούμενο είναι συνήθως, όπως και στα νέα ελληνικά, ένα επίθετο ή ουσιαστικό που μέσω ενός συνδετικού ρήματος αποδίδει κάποιο χαρακτηριστικό στο υποκείμενο.

ΛΥΣ 13.43 οὗτος ἁπάντων αἴτιός ἐστιν || αυτός είναι υπεύθυνος για όλα.ΛΥΣ 28.1 τὰ μὲν κατηγορημένα οὕτως ἐστὶ πολλὰ καὶ δεινά οι κατηγορίες είναι τόσο πολλές και φοβερές.ΘΟΥΚ 1.24.1 Ἐπίδαμνός ἐστι πόλις || η Επίδαμνος είναι πόλη.ΞΕΝ Απομν 1.2.62 τούτοις θάνατός ἐστιν ἡ ζημία η ποινή γι' αυτούς είναι ο θάνατος.

Ως κατηγορούμενο όμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν και όροι που ισοδυναμούν με επίθετο ή ουσιαστικό, όπως:

• Αντωνυμίες: ΞΕΝ Ελλ 2.3.37 ὅστις μέντοι ὁ ταῦτα πράττων ἐστὶν οἶμαι ἂν ὑμᾶς κάλλιστα κρίνειν || νομίζω όμως πως εσείς θα μπορούσατε να κρίνετε καλύτερα απ' όλους ποιος είναι αυτός που τα κάνει αυτά.ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.8 εἰ τοιαύτη ἐστὶν (ἡ γυνὴ) οἵαν σὺ λέγεις || αν η γυναίκα είναι τέτοια που εσύ λες.

• Επιρρήματα ή εμπρόθετοι προσδιορισμοί: ΙΣΟΚΡ 4.5 ὥστ' ἤδη μάτην εἶναι τὸ μεμνῆσθαι περὶ τούτων || ώστε να είναι πια μάταιο να κάνει κανείς λόγο γι'αυτά.ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.2.15 οἱ Πέρσαι ἦσαν ἀμφί τὰς δώδεκα μυριάδας || οι Πέρσες ήταν περίπου εκατόν είκοσι χιλιάδες.

• Ονοματική πρόταση: ΔΗΜ 9.47 ὡς ἄρ' οὔπω Φίλιππός ἐστιν οἷοί ποτ' ἦσαν Λακεδαιμόνιοι || ότι τάχα ο Φίλιππος δεν είναι ακόμα τόσο δυνατός όσο ήταν κάποτε οι Λακεδαιμόνιοι.

Παραδείγματα                                       

  Τι μέρος λόγου είναι το κατηγορούμενο

1. Ἀριστείδης ἦν δίκαιος.                                                 επίθετο
2. Βαβυλών ἐστι πόλις.                                                    ουσιαστικό
3. Εἰμί τυράννῳ ἐοικώς.                                                   μετοχή
4. Φίλιππος ἐγένετο τηλικοῦτος.                                       αντωνυμία
5. Οἱ ἐθελονταί ἦσαν δισχίλιοι.                                         αριθμητικό
6. Τό σιγᾶν ἐστι σωφρονεῖν.                                            απαρέμφατο
7. Ἡ ἀγορά ἦν πλησίον.                                                   επίρρημα
8. Φίλιππος ἐστιν ὅ,τι ἄν εἴποι τις.                                    ολόκληρη πρόταση

Τι μπορεί να χρησιμέψει ως κατηγορούμενο του υποκειμένου;
• Ως κατηγορούμενο του υποκειμένου μπορεί να χρησιμέψει:
1. Επίθετο (Παράδ. 1).
2. Ουσιαστικό (Παράδ. 2),
3. μετοχή (Παράδ. 3),
4. αντωνυμία (Παράδ. 4),
5. αριθμητικό (Παράδ. 5),
6. απαρέμφατο (Παράδ. 6),
7. επίρρημα (Παράδ. 7),
8. ολόκληρη πρόταση (Παράδ. 8).

• Προσοχή! Το κατηγορούμενο κανονικά δεν έχει άρθρο.

• Εξαιρέσεις
Παραδείγματα
1. Οὗτος ἐστιν ὁ μαθητής μου.
2. Οὗτος ἐστιν ὁ σώφρων καί ὁ ἀνδρεῖος καί ὁ φρόνιμος.
3. Οἱ πελτασταί ἦσαν περί τούς χίλιους.
4. Καί ἐγένοντο οἱ πεζοί ἀμφί τούς δισχιλίους.
5. Καί ἐγένοντο οἱ ξύμπαντες ὑπέρ τούς χιλίους.

• Είπαμε ήδη ότι το κατηγορούμενο κανονικά δεν έχει άρθρο.
• Όταν όμως δηλώνει μια γνωστή ήδη ιδιότητα του υποκειμένου ή όταν δηλώνει ότι το υποκείμενο είναι πραγματικά ή εξαιρετικά αυτό που σημαίνει το κατηγορούμενο, τότε έχει άρθρο (Παραδ. 1,2).
• Όπως το υποκείμενο, έτσι και το κατηγορούμενο μπορεί να βρίσκεται σε πτώση αιτιατική με τις προθέσεις: ἀμφί, εἰς, περί, ὑπέρ, όταν δηλώνει το περίπου (ποσό κατά προσέγγιση) (Παραδ. 3,4,5).

 Επιρρηματικό κατηγορούμενο

Επιρρηματικό κατηγορούμενο. Εκτός από τα συνδετικά, και άλλα ρήματα, κυρίως όσα σημαίνουν κίνηση μπορούν να δεχθούν στο υποκείμενό τους κατηγορούμενο, το οποίο είναι συνήθως επίθετο και δηλώνει κάποια επιρρηματική σχέση: τόπο, χρόνο, τρόπο, σειρά, σκοπό κλπ., γι' αυτό ονομάζεται επιρρηματικό κατηγορούμενο και μπορεί να μεταφράζεται με επίρρημα ή εμπρόθετο προσδιορισμό.

ΞΕΝ ΚΑναβ 7.6.25 ὑπαίθριοι δ' ἔξω ἐστρατοπεδεύετε || στρατοπεδεύατε έξω στο ύπαιθρο.ΞΕΝ Ελλ 2.1.30 (Θεόπομπος) ἀφικόμενος τριταῖος ἀπήγγειλε (τὰ γεγονότα) || ο Θεόπομπος αφού έφτασε μετά από τρεις μέρες ανακοίνωσε όσα είχαν συμβεί.ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.16 ἐγώ σε, ὦ Φαλῖνε, ἄσμενος ἑόρακα || εγώ, Φαλίνε, με χαρά σε είδα.ΞΕΝ Ελλ 6.3.3 πρῶτος ἔλεξεν αὐτῶν Καλλίας ὁ δᾳδοῦχος || πρώτος από τους πρέσβεις πήρε τον λόγο ο Καλλίας ο δαδούχος.ΘΟΥΚ 1.53.4 Κερκυραίοις δὲ τοῖσδε ξυμμάχοις οὖσι βοηθοὶ ἤλθομεν || ήρθαμε για να βοηθήσουμε του Κερκυραίους αυτούς εδώ που είναι σύμμαχοί μας.

• Ως επιρρηματικά κατηγορούμενα χρησιμοποιούνται συνήθως οι εξής λέξεις:
πολύς, μέγας, ἄφθονος, ἐκών, ἐκούσιος, ἐθελοντής, ἐθελούσιος, ἄκων, ἀκούσιος, ἄσμενος, ἥσυχος, ὑπόσπονδος, πρῶτος,
τριταῖος, τελευταῖος, σκοταῖος, πελάγιος, ἀπότομος, ἐναντίος, ἀντίος.

 Προληπτικό κατηγορούμενο

Προληπτικό κατηγορούμενο ή του αποτελέσματος. Τα ρήματα που σημαίνουν εξέλιξη, όπως αὔξομαι, αὐξάνομαι, αἴρομαι (υψώνομαι), τρέφομαι, πνέω, ῥέω κ.τ.ό. δέχονται κατηγορούμενο το οποίο αποδίδει στο υποκείμενό τους μιαν ιδιότητα την οποία δεν έχει ακόμη, αλλά θα είναι το τελικό αποτέλεσμα της εξέλιξης που δηλώνει το ρήμα. Το προληπτικό κατηγορούμενο ισοδυναμεί με συμπερασματική (αποτελεσματική) πρόταση.
Ρήματα που συνδέουν το προληπτικό κατηγορούμενο με το υποκείμενο του είναι τα: αίρομαι, αυξάνομαι, τρέφομαι, ρέω, πνέω.

ΘΟΥΚ 2.75.6 ᾔρετο δὲ τὸ ὕψος τοῦ τείχους μέγα || το ύψος του τείχους ανέβαινε και γινόταν μεγάλο (μεγάλωνε το τείχος σε ύψος).ΔΗΜ 2.5 πάντα διεξελήλυθεν (Φίλιππος) οἷς πρότερον παρακρουόμενος μέγας ηὐξήθη || ο Φίλιππος χρησιμοποίησε όλα τα μέσα, με τα οποία εξαπατώντας έφτασε σε μεγάλη ακμή κατά το παρελθόν.ΞΕΝ ΚΠαιδ 4.2.3 τὸ Κύρου ὄνομα μέγιστον ηὔξητο || η φήμη του Κύρου έφτασε στο ύψιστο σημείο της.ΠΛ Πρωτ 327b ἀλλὰ ὅτου ἔτυχεν ὁ ὑὸς εὐφυέστατος γενόμενος εἰς αὔλησιν, οὗτος ἂν ἐλλόγιμος ηὐξήθη || αλλά όποιου ο γιος έτυχε να γεννηθεί εξαιρετικά προικισμένος για αυλητής, αυτός θα διακρινόταν και θα γινόταν φημισμένος.

Κατηγορούμενο του αντικειμένου

Παραδείγματα			Ρήματα που δέχονται αιτ.ως κατηγ.αντικ.
Ρήμα-Υποκείμενο	Αιτιατική Αντικείμενο	Αιτιατική Κατηγορούμενο
1. Καλοῦσιν 2. Προσαγορεύω 3. Ὀνομάζουσι 4. Ἐποίησε 5. Κατέστησεν 6. Ἀστυάγης ἀπέδειξε 7. Ό δήμος εϊλετο 8. Ἡ πόλις ἐπιχειροτόνησε 9. Νομίζει ἡ πόλις 10. Ἐγωγε ἡγοῦμαι 11. Ἔκρινον 12. Παρέδοσαν 13. Παρέλαβε 14. Παρέσχετε 15. Ὁ δῆμος τρέφει καί αὔξει 16. Ἡ εἰρήνη ἦρε	αὐτούς τούς φιλοσόφους τόν ἄνδρα τούς συμμάχους αὐτούς τοῦτον τόν πατέρα Δημοσθένη τούτους πλοῦτον καί πίστιν αὐτόν τούς νεκρούς τόν Γωβρύαν αὐτήν ἕνα τινά τόν δῆμον τόν Ἀθηναίων	νομοθέτας. θείους. σοφιστήν προθύμους κοινωνούς τῆς οὐσίας στρατηγόν στρατηγόν τειχοποιόν θεούς συμμάχους πόλεως φιλομαθέστατον ὑποσπόνδους σύνδειπνον εὐμενῆ ἐναγωνίσασθαι μέγαν ὑψηλόν	καλῶ προσαγορεύω ὀνομάζω ποιῶ καθίστημι άποδείκνυμι αἱροῦμαι (=εκλέγω) χειροτονῶ νομίζω ἡγοῦμαι κρίνω παραδίδωμι παραλαμβάνω παρέχω τρέφω - αὔξω αἴρω

Ποια ρήματα συντάσσονται με δύο αιτιατικές, από τις οποίες η μία είναι κατηγορούμενο της άλλης;
• Όπως φαίνεται από τα παραδείγματα, υπάρχουν αρκετά ρήματα που συντάσσονται με δύο αντικείμενα
σε πτώση αιτιατική, αλλά η μία αιτιατική είναι κατηγορούμενο της άλλης.
Ρήματα που συντάσσονται κατ' αυτόν τον τρόπο είναι:
Οσα σημαίνουν: λέγω, καλῶ, προσαγορεύω, ὀνομάζω (Παραδ. 1 -3).
Όσα σημαίνουν: ποιῶ, καθίστημι, τίθημι, ἀποδείκνυμι, ἀποφαίνω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ (Παραδ. 4,5,6,7,8)
 Όσα σημαίνουν: νομίζω, ἡγοῦμαι, κρίνω (Παραδ. 9,10,11).
Οσα σημαίνουν: ἔχω, δίδωμι, λαμβάνω, παραλαμβάνω, παρέχω (Παραδ. 12, 13,14).
Στα ρήματα αὔξω, αἴρω, τρέφω)(Παραδ. 15, 16), το δεύτερο αντικείμενο είναι προληπτικό κατηγορούμενο του πρώτου.
Παρατήρηση.
• Για να βρούμε ποια αιτιατική είναι κατηγορούμενο της άλλης, μετατρέπουμε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική, οπότε τo καθαυτό αντικείμενο μετατρέπεται σε υποκείμενο του παθητικού ρήματος, ενώ το κατηγορούμενο του αντικειμένου μετατρέπεται σε κατηγορούμενο του υποκειμένου.

Συμφωνία του υποκειμένου με το κατηγορούμενο. Το κατηγορούμενο, αν είναι επίθετο συμφωνεί με το υποκείμενο στο γένος, τον αριθμό και την πτώση· αν είναι ουσιαστικό, τότε η συμφωνία του με το υποκείμενο περιορίζεται αναγκαστικά μόνο στον αριθμό και την πτώση, και μόνο τυχαία μπορεί να είναι η συμφωνία τους ως προς το γένος. ΞΕΝ Απομν 4.4.13 ὁ μὲν ἄρα νόμιμος δίκαιός ἐστιν || όποιος επομένως τηρεί τους νόμους είναι δίκαιος.ΔΗΜ 25.16 πᾶς ἐστι νόμος εὕρημα μὲν καὶ δῶρον θεῶν || κάθε νόμος είναι εύρημα και δώρο των θεών.

Σε αρκετές περιπτώσεις όμως, όταν το υποκείμενο είναι μια αφηρημένη ή γενική έννοια, το κατηγορούμενο βρίσκεται σε ουδέτερο γένος ενικού αριθμού, ανεξάρτητα από το γένος του υποκειμένου. ΛΥΣ 19.5 πάντων δεινότατόν ἐστι διαβολή || η συκοφαντία είναι το πιο φοβερό απ' όλα.ΔΗΜ 25.15 ἡ μὲν φύσις ἐστὶν ἄτακτον || η φύση είναι κάτι το απείθαρχο.

Στις περιπτώσεις αυτές εννοείται κανονικά ως κατηγορούμενο κάποιο ουσιαστικό: πρᾶγμα, χρῆμα, κτῆμα ή η αόριστη αντωνυμία τι, όπως φαίνεται από τις φράσεις στις οποίες το κανονικό κατηγορούμενο δεν έχει παραλειφθεί. ΞΕΝ Ελλ 7.1.32 οὕτω κοινόν τι ἄρα χαρᾷ καὶ λύπῃ δάκρυά ἐστιν || τα δάκρυα λοιπόν είναι κάτι το τόσο κοινό στη χαρά και στη λύπη.ΞΕΝ Απομν 1.5.1 ἐγκράτεια καλόν τε κἀγαθὸν ἀνδρὶ κτῆμά ἐστιν || η εγκράτεια είναι απόκτημα για τον ολοκληρωμένο άνδρα.

Γενική κατηγορηματική

 Πολλές φορές στη θέση ενός κατηγορουμένου που εκφέρεται σε όμοια πτώση με το υποκείμενο βρίσκουμε τη γενική ενός ουσιαστικού η οποία έχει επίσης κατηγορηματική λειτουργία, π.χ. η ομοιόπτωτη εκφορά ἡ οἰκία ἐστὶ πατρική, μπορεί να αντικατασταθεί από την ετερόπτωτη ἡ οἰκία ἐστὶ τοῦ πατρός, όπως συμβαίνει και στα νέα ελληνικά. Η γενική αυτή που έχει θέση κατηγορουμένου ονομάζεται γενική κατηγορηματική και μπορεί να δηλώνει:

(α) τον κάτοχο ενός πράγματος ή μιας ιδιότητας (γενική κατηγορηματική κτητική) ΔΗΜ 15.26 (Χαλκηδών), ἣ βασιλέως μέν ἐστιν || η Χαλκηδόνα, η οποία ανήκει στον Πέρση βασιλιά.ΛΥΣ 19.62 τῷ γ' ἔργῳ πάλαι <τῆς πόλεως> ταῦτ' ἐστί || στην πραγματικότητα αυτά από παλιά ανήκουν στην πόλη.ΛΥΣ 33.4 φιλονικεῖν μέν ἐστιν εὖ πραττόντων || οι ανταγωνισμοί είναι γνώρισμα όσων ευημερούν.ΔΗΜ 20.11 οὐδ' ἐστὶν ὅλως, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦ ἤθους τοῦ ὑμετέρου κύριον ποιῆσαι τοιοῦτον νόμον || δεν είναι καθόλου του χαρακτήρα σας, Αθηναίοι, να επικυρώσετε έναν τέτοιο νόμο.ΘΟΥΚ 1.69.6 αἰτία μὲν γὰρ φίλων ἀνδρῶν ἐστὶν ἁμαρτανόντων, κατηγορία δὲ ἐχθρῶν ἀδικησάντων || το παράπονο ενός ανθρώπου αφορά τους φίλους του όταν σφάλλουν, η κατηγορία του όμως αφορά τους εχθρούς του που τον αδίκησαν.

(β) την καταγωγή (γενική κατηγορηματική της καταγωγής) ΞΕΝ ΚΑναβ 3.2.14 τοιούτων μέν ἐστε προγόνων από τέτοιους προγόνους κατάγεστε.

(γ) το σύνολο, μέρος του οποίου είναι το υποκείμενο (γενική κατηγορηματική διαιρετική) ΘΟΥΚ 3.70.6 ἕως ἔτι βουλῆς ἐστί (Πειθίας) || όσο ήταν ακόμη ο Πειθίας μέλος της βουλής.ΞΕΝ Ελλ 6.3.2 ἦν δὲ τῶν αἱρεθέντων Καλλίας Ἱππονίκου, Αὐτοκλῆς Στρομβιχίδου … || στους εκλεγμένους πρέσβεις ανήκαν ο Καλλίας ο γιός του Ιππόνικου, ο Αυτοκλής, ο γιος του Στρομβιχίδη

(δ) το υλικό από το οποίο έχει κατασκευαστεί κάποιο αντικείμενο (γενική κατηγορηματική της ύλης) ΗΡΟΔ 1.93.6 ἡ κρηπίς ἐστι λίθων μεγάλων || το θεμέλιο είναι κατασκευασμένο από μεγάλες πέτρες.

(ε) μια ιδιότητα του υποκειμένου (γενική κατηγορηματική της ιδιότητας) ΔΗΜ 54.22 ὅστις δ' ἐτῶν μέν ἐστιν πλειόνων ἢ πεντήκοντα || όποιος είναι μεγαλύτερος από πενήντα χρονών.

(στ) την αξία ενός πράγματος (γενική κατηγορηματική της αξίας) ΔΗΜ 21.88 ἀλλὰχιλίων ἡ δίκη μόνον ἦν δραχμῶν όμως το πρόστιμο ήταν μόνο χιλίων δραχμών.

Άρα πόσα και ποια είναι τα είδη της γενικής κατηγορηματικής;
• Τα είδη της γενικής κατηγορηματικής είναι πέντε:
1. Γενική κατηγορηματική κτητική- αυτή φανερώνει τον κτήτορα (τον κάτοχο)
   του υποκειμένου κυριολεκτικά ή μεταφορικά (Παραδ. 1,2,3).
2. Γενική κατηγορηματική διαιρετική- αυτή φανερώνει ένα σύνολο,
   του οποίου ένα μέρος είναι το υποκείμενο (Παραδ. 4,5).
3. Γενική κατηγορηματική της ιδιότητας- αυτή φανερώνει μιαν ιδιότητα του υποκειμένου
   (δηλ. μέτρο, ύψος, μήκος, πλάτος, ηλικία, λόγους και πράξεις, χαρακτήρα) (Παραδ.6,7,8).
4. Γενική κατηγορηματική της αξίας- αυτή φανερώνει την αξία του υποκειμένου (Παραδ.9,10).
5. Γενική, κατηγορηματική της ύλης- αυτή φανερώνει την ύλη(το υλικό), από την οποία
    είναι κατασκευασμένο το υποκείμενο (Παραδ. 11, 12).
......................................................................................................