ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΝΙΣΜΟΥ

Η ασυναίρετη ονομαστική, αιτιατική και κλητική τονιζόμενη στη λήγουσα, οξύνεται	Ἡ χαρά, τήν χαράν, ὤ χαρά – ὁ χιτών, ἡ ἀσπίς
2. Η από συναίρεση προερχόμενη λήγουσα, τονιζόμενη περισπάται, όταν προ της συναίρεσης οξυνόταν η πρώτη από τις συναιρούμενες συλλαβές. Αν οξυνόταν η δεύτερη, τότε η συνηρημένη λήγουσα οξύνεται	Ποιέω = ποιῶ, Ἐρμέας = ἤς Ἐσταῶς = ἐστῶς
3. οι δίφθογγοι αι και οι, όταν βρίσκονται στο τέλος ευκτικής ή επιρρήματος είναι μακραί	Βουλεύοι, βουλεύσοι, βουλεύσαι, οἶκοι
4. Οι καταλήξεις –α, -αν των θηλυκών της α’ κλίσης είναι βραχείαι, αν προ αυτών υπάρχει σύμφωνο πλην του ρ	Γλώσσα, γλώσσαν
5. Οι καταλήξεις –α, -αν, των θηλυκών της α’ κλίσης είναι μακραί, αν προ αυτών υπάρχει φωνήεν ή ρ. Εξαιρούνται οι λέξεις: γραῖα, μαῖα, μυῖα, μοῖρα, πεῖρα, σπεῖρα, σφαῖρα, σφῦρα, πρῷρα	Παιδεία, παιδείαν – ὥρα, ὥραν – ἡ ὁποία, τήν ὁποίαν
6. Η κατάληξη –ας της α’ κλίσης είναι πάντα μακρά	Ὥρας, παιδείας, μοίρας, εὐθείας λαχούσας
7. Η κατάληξη –α της κλητικής ενικού των σε –ης αρσεν. Της α’ κλίσης είναι βραχεία	Ὤ στρατιώτα
8. Τα σε –ατης πρωτόκλιτα εθνικά έχουν τα α μακρό, αν προηγείται αυτού φωνήεν, ενώ είναι βραχύ το α, αν προηγείται αυτού σύμφωνο	Σπαρτιᾶται, Ἀσιᾶται Δαλμᾶται, Γαλᾶται
9. Η κατάληξη –α, -αν του θηλυκού των σε –ύς, -εία, -‘υ επιθέτων είναι βραχεία	Εὐθεία, εὐθείαν
10. Η κατάληξη –α, -αν του θηλυκού των μετοχών είναι βραχεία	Στάσα- λελυκυῖα – τιμῶσα
11. Οι καταλήξεις –ας, -ασα, -αν των μετοχών έχουν το α της ενικής ονομ, στο αρσεν. Μακρό, και στο ουδ. βραχύ	Λύσας – λῦσαν – βουλεύσας – βουλεῦσαν
12. Η κατάληξη –α των ουδέτερων είναι βραχέα	δῶρα, τά οποῖα, τά τιμῶντα
13. οι καταλήξεις –α, -ας, -ι, -σι της γ’ κλίσης είναι βραχεία	χιτῶνι – χιτῶνα – χιτῶσι – χιτῶνας
14. Τα αττικόκλιτα σ’ όλες τις πτώσεις τονίζονται όπως και όπου η ονομαστική του ενικού	ὁ νεῶς, τοῦ νεῶ, τῷ νεῷ – ὅ ταῶς, τοῦ ταῶ, τῷ, ταῷ
15. Οι μονοσύλλαβοι τύποι και η αιτ. πληθ. των σε –υς, -υος ονομάτων, τονιζόμενοι στη λήγουσα περισπώνται	ὁ μῦς, τόν μῦν, ὤ μῦ – τούς ἰχθῦς
16. Η δοτική πλ. των συγκοπτομένων ονομάτων και τοῦ ἀστήρ (ἀστράσι) οξύνεται	Πατράσι, μητράσι, θυγατράσι, ἀνδράσι
17. Τα σε –ις, -ίδος ονόματα έχουν το ι βραχύ σ’ όλες τις πτώσεις. Εξαιρούνται τα: ἁψίς, βαλβίς, βλεφαρίς, κηλίς, κνημίς, κρηπίς, κεραμίς, νησίς, σφραγίς, χειρίς, ψηφίς	Ἀσπίς, ἀσπίδος, ἀςπίδι Κνημίς, κνημίδος, κνημίδι
18. Τα σε –άς, -άδος ονόματα έχουν το α βραχύ σ’ όλες τις πτώσεις	Φυγάς, φυγάδος, φυγάδι
19. Τα σε –ίς, -ῖνος ονόματα έχουν το ι μακρό σ’ όλες τις πτώσεις	Δελφίς, δελφῖνος, δελφῖνι
20. Τα σε –αν, -ᾶνος ονόματα έχουν το α μακρό σ’όλες τις πτώσεις	Τιτάν, τιτᾶνος, τιτᾶνι
21. Το πᾶς, πᾶσα, πᾶν στους τύπους, που έχουν ντ, έχει το πα βραχύ	Πᾶσα, πᾶσαι, πᾶσι – πάντα, πάντες, πάντας
22. Η δοτική πληθ. αν λήγει σε –αντσι = ασι ή –υντσι = υσι και τονίζεται στην παραλήγουσα περισπάται	Ἰστάντ – σί = ἰστάσι, ἰμάντ –σί = ἰμάσι, ὀλλύντ – σί = ὀλλύσι
23. Το αρσενικό σε –ας, -άντος και –υς, -ύντος και το ουδέτερο σε –αν, -άντος και –ύν, -ύντος των μετοχών περισπώνται μόνο στη δοτική πληθυντικού	Ἰστάς (αρς.), ἰστάν (ουδ.), ἰστάντος, ἰστάσι (δοτ. πληθ) Δεικνύς (αρς), δεικνύν (ουδ), δεικνύντος, δεικνῦσι (δοτ. πλ)
24. Οι καταλήξεις –ασα, -υσα των θηλυκών των μετοχών έχουν το –α και –υ της παραλήγουσας μακρό	Ἰστᾶσα, δεικνῦσα, βᾶσα, ὀλλῦσα
25. Τα σε -οῦς -ῆ (ᾶ), -οῦν συνηρημένα δευτερόκλιτα περισπώνται σε όλες τις πτώσεις	χρυσοῦς -ῆ -οῦν, χρυσοῖ-αῖ -ᾶ
26. Τα σε –ώ, -οῦς στην αιτιατική ενικού οξύνονται, ενώ τα σε –ως, -οῦς περισπώνται	Ἡ ἠχώ, τήν ἠχώ – ἡ αἰδώς- τήν αἰδῶ
27. Το αρσεν και θηλ. των σε –ής, -οῦς επιθέτων στην αιτ. ενικού λήγουν σε -ῆπρο της καταλήξεως –ης υπάρχει σύμφωνο ενώ αν υπάρχει φωνήεν λήγουν σε -ᾶ	Ὁ ἐπιμελής, τόν ἐπιμελῆ Ὁ ὑγιής, τόν ὑγιά
28. Τα σε –ης, -ες βαρύτατα σιγμόληκτα επίθετα αναβιβάζουν τον τόνο στους τύπους που λήγουν σε –ές (κλητική ενικού και ενική ονομ. αιτιατ. Και κλητ. του ουδέτερου) στη γενική πληθ. τονίζονται στη παραλήγουσα. Εξαιρούνται και δεν αναβιβάζουν τον τόνο τα σε –ώδης, -ώλης, -ήρης	Ὁ,ἡ συνήθης, ὤ σύνηθες, τῶν συνήθων Εὐώδης, εὐῶδες – ἐξώλης, ἐξῶλες – ξιφήρης, ξηφῆρες
29. Τα απαρέμφατα φάναι, ἰστάναι, ἐστάναι, τεθνάναι, πιμπλάναι, πιμπράναι, ὀξύνονται (περισπάται το δρᾶναι)
30. Το απαρέμφατο ενεστ. Σε –ύναι των συμφωνολήκτων σε –μι οξύνεται	Δεικνύναι, ὀλλύναι
31. Οι συνηρημένες μετοχές σε –ων τονιζόμενες στη λήγουσα περισπώνται	Τιμῶν, τό τιμῶν, ὁ βαλῶν, τό βαλοῦν (μέλλον)
32. Οι ασυναίρετες μετοχές σε –ων τονιζόμενες στη λήγουσα οξύνονται	Ὁ βαλῶν, τό βαλόν, ὁ ἰδών, τό ἰδόν (αορ. Β’)
33. Τα σε –ιζω και –άζω ρήματα έχουν το ι και α βραχύ. Εξαιρούνται: τρίζω, κράζω	Εψηφίσθαι, κομίζον, κομίσαι, διχάζον
34. Το φωνήεν που προηγείται των καταλήξεων –πτω, -ττω, -ανω είναι βραχύ. Εξαιρούνται: πίπτω, ρίπτω, πράττω, κηρύττω	Τάττε, τύπτε, λαμβάνον Πῖπτε, ρῖπτε, κηρῦττον
35. Τα σε –ίνω και –ύνω ρήματα έχουν το ι και το υ μακρό. Εξαιρούνται: φθίνω, τίνω	Κλῖνον – αισχῦναι