Νίκος Εγγονόπουλος

Ο Νίκος Εγγονόπουλος, επαναστατικός και προκλητικός στην ποίησή του ενόχλησε από τις πρώτες κιόλας ποιητικές του συλλογές με την τολμηρή του φαντασία και την αποστροφή του για καθετί λογικό και συμβατικό.

Σύμφωνα με μαρτυρία της Λένας Εγγονοπούλου, ήταν ο πρώτος που υιοθέτησε και καθιέρωσε στη λογοτεχνία τη λέξη “εμφύλιος” για τον ένοπλο αγώνα μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων ομάδων, την ίδια στιγμή που όλοι γύρω του μιλούσαν για “ανταρτοπόλεμο” και “συμμοριτοπόλεμο”, στοιχείο, βέβαια, που σηματοδοτεί και την πολιτική του θέση. Το αποκορύφωμα της ευαισθησίας, της αποδοκιμασίας, και της αυτοσυνειδησίας, στοιχεία που δηλώνουν ακόμα μια φορά τη πολιτική ηθική του Νίκου Εγγονόπουλου, αποτελεί το ποίημα “Ποίηση 1948″, όπου σημειώνει την αδυναμία του να εκφράσει με λόγια την τραγωδία που ξετυλίγεται γύρω του και έτσι παραβολικά εξομοιώνει τη διαδικασία της ποιητικής γραφής με τη διαδικασία γραφής αγγελτηρίων θανάτου.

Ο Εγγονόπουλος γράφει το ποίημα αυτό το 1948 στην κορύφωση του εμφυλίου πολέμου, εποχή όπου κυριαρχεί ο θάνατος των ποιητών και των πνευματικών ανθρώπων, γενικότερα, απέναντι στις επιταγές της πραγματικότητας. Εκφράζει την αδυναμία του να ανταποκριθεί στο χρέος του απέναντι στην εποχή και την τέχνη του λόγω των τραγικών συνθηκών της εμφύλιας διαμάχης.

Μορφή: Λόγος τεμαχισμένος (σχεδόν συλλαβικός) α) λόγω υπερρεαλιστικής επιρροής β) σπαραγμένος από την εποχή.

τούτη η εποχή του εμφυλίου σπαραγμού … παρόμοια: προσδιορίζεται άμεσα η εποχή και προβάλλεται το δράμα του ελληνικού λαού. Ο ποιητής εξομολογείται και ταυτόχρονα απολογείται για την ποιητική του δυστοκία. Θεωρεί την εποχή αυτή αντιποιητική, αφού δεν ευνοεί ούτε τη συγγραφή ποίησης, αλλά ούτε και την ενασχόληση με άλλες τέχνες. Είναι μια εποχή πνευματικής στασιμότητας.

σαν πάει κάτι … αγγελτηρίων θανάτου: η παρομοίωση αιτιολογεί την αδυναμία του ποιητή και έμμεσα δίνει τις συνέπειες του εμφυλίου: τους πολλούς νεκρούς.

γι’αυτό … λίγα: εξαιτίας της εποχής τα ποιήματα του είναι γεμάτα πίκρα (πικραμένα, όπως και ο δημιουργός τους). Ο συναισθηματικός όμως αυτός προσανατολισμός είναι σταθερό χαρακτηριστικό της ποίησής του (και πότε -άλλωστε- δεν ήσαν;). Τελικά η πρότασή του είναι η ποιητική παραίτηση σε μια εποχή τόσο τραγική, όπου η ποίηση αδυνατεί να αρθρώσει λόγο.