Η αυτοβιογραφικότητα στο διήγημα "Όνειρο στο κύμα"

Η αυτοβιογραφικότητα στο διήγημα "Όνειρο στο κύμα"

Λίγα λόγια απόψε για τη σημερινή ερώτηση
("Αναφερθείτε σε συγκεκριμένες μνήμες και βιώματα

του συγγραφέα που διακρίνετε σ’ αυτό το διήγημα.")Οι κυριότερες περιοχές αναφοράς της απάντησής μας ήταν:

--ο τόπος της παιδικής ηλικίας αφηγητή - συγγραφέα,

με τις εικόνες του, τα τοπωνύμιά του, τη γνώση των λεπτομερειών.
--ο χρόνος που, περίπου, συμπίπτει (187..)
--η φυγή από το νησί κι η μετάβαση στην Αθήνα για σπουδές - δουλειά,

η απομάκρυνση από τη φύση κι η ζωή στο άστυ.
--η στενή σχέση με την εκκλησία και τη θρησκεία.
--το κοινό ιδεολογικό υπόβαθρο, αφηγητή και συγγραφέα.

Σχετικά με την αυτοβιογραφικότητα του διηγήματος καλά θα ήταν να έχουμε υπόψη μας και τα εξής: Κατά τον Π. Μουλλά, ο Παπαδιαμάντης " έκλεισε μες στις αναμνήσεις του ένα υπολογίσιμο τμήμα της ζωής του.(…) Έχουμε να κάνουμε με ένα χρονικό, όπου όχι μόνο τα παιδικά χρόνια στη Σκιάθο, αλλά και η αθηναϊκή περίοδος του συγγραφέα μας και τα βιώματα και τα οράματα και τα αδιέξοδά του, μας προσφέρονται πλουσιοπάροχα. Κάποτε, η εντύπωση πως στο διήγημα ενσωματώνονται σελίδες από ένα προσωπικό ημερολόγιο είναι κυριαρχική. Ο αφηγητής εμφανίζεται με την πραγματική ταυτότητά του ή κρύβεται πίσω από ψευδώνυμα."

Ο Γιώργος Ιωάνου, πάλι, θεωρεί ότι ο Παπαδιαμάντης αυτοβιογραφείται, όπως, κατά τη γνώμη του "όλοι οι γνήσιοι συγγραφείς". "Κανένας συγγραφέας δεν πέφτει στο έργο του έξω από τα βιώματά του", αναφέρει.
Κοιτάξτε, όμως, πώς ακριβώς εννοεί και χρησιμοποιεί τον όρο ο Ιωάννου:
"Κάθε άξιος συγγραφέας αντλεί τη γλώσσα του, τη φρασεολογία του, τις εμπειρίες του, τις εμπνεύσεις του, ιδίως την επένδυση των εμπνεύσεών του, από μέσα του, από την τεράστια παρακαταθήκη βιωμένων πραγμάτων, καταστάσεων και γεγονότων, μεταμορφωμένων πια σε λέξεις και φράσεις, που ο κάθε συγγραφέας - και ο κάθε άνθρωπος - διαθέτει. Δεν εννοούμε ότι ο συγγραφέας αναπαριστάνει τη ζωή του, αν και δεν είναι εκ των προτέρων καταδικάσιμο, ούτε κι αυτό. Εξαρτάται από την τομή και το δόσιμο που θα γίνει." Και συνεχίζει: " Ο Παπαδιαμάντης μπορεί, νομίζω να ονομαστεί πιο πολύ βιωματικός παρά αυτοβιογραφικός συγγραφέας."

Την αυτοβιογραφική πλευρά πολλών διηγημάτων του τονίζει και η Ε. Πολίτου - Μαρμαρινού: " Όλες οι ιστορίες στα διηγήματα του Παπαδιαμάντη διαδραματίζονται στη σύγχρονη με τον συγγραφέα πραγματικότητα που ταυτίζεται με τη διάρκεια της ζωής του(…). Όσα συγκροτούν την αφήγηση στα "πρωτοπρόσωπα" αυτά διηγήματα δεν διαδραματίζονται απλά και μόνο στην εποχή του συγγραφέα, αλλά φαίνεται να αποτελούν κομμάτι της ζωής του. Ο τόπος που διαδραματίζονται οι ιστορίες του Παπαδιαμάντη είναι κατά πρώτο, βέβαια, λόγο ο τόπος της γεννήσεώς του, η Σκιάθος, "νησί ελληνικό", αλλά και η Αθήνα, δεύτερή του πατρίδα όπου έζησε "υπέρ το ήμισυ της ζωής του". Οι δυο λοιπόν αυτοί τόποι της διηγηματογραφίας του συνθέτουν μαζί με το χρόνο της, τον βιωμένο χωρόχρονο, απ' όπου ο συγγραφέας αντλεί διαρκώς το προκειμενικό υλικό του."

Τεράστια δεξαμενή υλικού, λοιπόν, για τα έργα του, η ίδια του η ζωή, ακόμα κι αν δεν τον ταυτίζουμε απολύτως με τον αφηγητή. (Ούτε, π.χ, στη Νομική σχολή είχε σπουδάσει ο συγγραφέας, ούτε είχε περάσει από τη Ριζάρειο, ούτε σε δικηγορικό γραφείο είχε εργαστεί). "Δεν είναι παράξενο", όπως αναφέρει κι η Ε. Πολίτου - Μαρμαρινού, "το ότι τα διηγήματα αυτά έχουν χαρακτηριστεί από την κριτική "αυτοβιογραφικά" και έχουν χρησιμοποιηθεί για την άντληση πληροφοριών και την εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν τη ζωή του συγγραφέα τους, ερωτική και μη, την προσωπικότητα, τον ψυχισμό ή τη δοκιμασία του ηθικού του κόσμου."