ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Λέγονται οἱ κλιτὲς λέξεις ποὺ σημαίνουν:

Α) πρόσωπα, ζῷα ἤ πράγματα: συγκεκριμένα

Β) ἐνέργεια, κατάσταση ἤ ἰδιότητα: ἀφηρημένα

Ἀπὸ τὰ οὐσιαστικὰ λέγονται:

1) κύρια ὀνόματα ὅσα σημαίνουν ὁρισμένο πρόσωπο, ζῷο, τόπο ἤ πράγμα: Ζεῦς, Ὄλυμπος

2) προσηγορικὰ ἤ κοινὰ ὀνόματα ὅσα σημαίνουν ἕνα σύνολο ἀπὸ πρόσωπα, ζῷα ἤ πράγματα ποὺ ἀνήκουν στὸ ἴδιο εἶδος: ἀνήρ, ὄρος, πόλις

ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Ἀρσενικό, θηλυκό, οὐδέτερο

Τὰ οὐσιαστικὰ κατὰ τὸ γένος τὰ ξεχωρίζουμε:

1) σὲ μονοκατάληκτα μ’ ἕνα γένος: ὁ ἀνήρ, ἡ γυνή, τὸ τέκνον - ὁ οὐρανός, ἡ θάλασσα, τὸ δέντρον

2) σὲ μονοκατάληκτα μὲ 2 γένη ἤ οὐσιαστικὰ κοινοῦ γένους: ὁ παῖς - ἡ παῖς, ὁ σύζυγος - ἡ σύζυγος, ὁ βοῦς - ἡ βοῦς, ὁ ἵππος - ἡ ἵππος

3) σὲ δικατάληκτα μὲ 2 γένη: ὁ ποιητής - ἡ ποιήτρια, ὁ ἱερεύς - ἡ ἱέρεια, ὁ λέων - ἡ λέαινα

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Οἱ ἀριθμοὶ τῶν οὐσιαστικῶν, ὅπως καὶ τῶν ἄλλων πτωτικῶν, εἶναι τρείς: ἐνικός, δυϊκός, πληθυντικός.

*στὸν δυϊκὸ εἶναι εὔχρηστα στὴν ἀρχαία, κυρίως ὅσα δηλώνουν πράγματα ποὺ ἀπὸ τὴ φύση τους ἀποτελοῦν ζεύγη: τὼ ὀφθαλμὼ (= οἱ δύο ὀφθαλμοί), τὼ πόδε (= τὰ δύο πόδια), τὼ χεῖρε (= τὰ δύο χέρια)΄ ἐπίσης ὁ δυϊκὸς συνηθίζεται γιὰ δύο πρόσωπα, ζῷα ἤ πράγματα ποὺ εἶναι γνωστὸ ὅτι εἶναι δύο: τὼ αδελφὼ (= οἱ δύο ἀδελφοί), τὼ Διοσκούρω (= οἱ δύο Διόσκουροι), τὼ Αἴαντε (= οἱ δύο Αἴαντες), τὼ βόε (= τὰ δύο βόδια) κτλ.

ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Οἱ κλίσεις τῶν οὐσιαστικῶν, ὅπως καὶ τῶν ἄλλων πτωτικῶν, εἶναι τρείς: πρώτη, δεύτερη καὶ τρίτη.

Κατὰ τὴν κλίση ποὺ άνήκουν τὰ οὐσιαστικὰ λέγονται πρωτόκλιτα, δευτερόκλιτα ἤ τριτόκλιτα.

1) ὅσα οὐσιαστικὰ ἔχουν τὸν ἴδιο ἀριθμὸ συλλαβῶν σὲ ὅλες τὶς πτώσεις τοῦ ἐνικοῦ καὶ τοῦ πληθυντικοῦ λέγονται ἰσοσύλλαβα καὶ ἀνήκουν στὴν πρώτη καὶ δεύτερη κλίση

2) ὅσα οὐσιαστικὰ ἔχουν στὴ γενικὴ καὶ δοτικὴ τοῦ ἐνικοῦ καὶ τοῦ πληθυντικοῦ μιὰ συλλαβὴ περισσότερη ἀπ’ τὴν ὀνομαστικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ λέγονται περιτοσύλλαβα κι ἀνήκουν στὴν τρίτη κλίση.